Առաջադրանքներ 11-րդ և 12-րդ դասարանի սովորողների համար

1.Սարոյանը,թեթև ցուրտ զգալով , վրա քաշեց վերարկուն:
Սարոյանը վրա քաշեց վերարկուն ՝ թեթև  ցուրտ զգալով:

Անգղերի կռնչոցից վախեցած ՝ ձիերը խլշեցին ականջները:
Ձիերը խլշեցին ականջները ՝անգղերի կռնչոցից վախեցած:

Մանեն , տեսնելով եղբորը , սաստիկ ամանչեց:
Տեսնելով եղբորը ՝ Մանեն  սաստիկ ամանչեց:

Լիլիթը, լւսաշող աչքերը հառած, կանգնել  էր Աստծո առաջ:
Լիիթը կանգնել էր Աստծո առաջ ՝ լուաշող աչքերը հառած:

Վայրկենապես գոլորշիանալով ՝ ջուրը ավելի էր բորբոքում կրակը:
Ջուրը ավելի էր բորբոքում կրակը ՝ վայրկենապես գոլորշիանալով :

2. Երեկոյան բառաչում էին մարգագետիններից տուն եկող կովերն ու հորթերը:
Մի կատաղի քամի շառաչեց այնպիսի  սաստկությամբ, որ  հնօրյա արմատից սկսեցին տատանվել:

Գեղջուկի և երկրագործի համար սկսվել էր հողային աշխատանքների  եռուն շրջան:
Միայն սայլերին լծված ձիերի  խրխնջյունն էր մերթընդմերթ ընդհատում լռությունը:
Քո պատմած դեպքը սովորական հնարանք է, այլ, ոչ թե իրականություն:

3.Իրար սրտից ջուր խմել –իրար լավ հասկանալ
Հազար մաղով անցկացրած –ամեն բանի միջով անցած
Հիվանդի համար ջուր բերող –շուտ օգնության հասնող
Գլխին կրակ թափել –վտանգի մեջ ընկնել
Կանաչ-կարմիրը կապել – տղային ամուսնացնել
Կոպեկի համար մեռած –ագահ , ժլատ
Ուրիշի բնում ձու ածել –ուրիշին օգուտ տալ

Ոտքի կոխան դարձնել –չարաշահել
Փուշը մատից հանել –օգուտ տալ
Գրքի մի երեսը կարդալ —մի կողմին լսել

Getting Ready for Work

He woke up. He got out of bed. He went to the restroom and took a shower. The water was cold at first. He made it warm. He took ten minutes to shower. He stepped out of the shower. The floor became wet. He grabbed a towel. He wrapped it all around him. He went to his bathroom mirror. He saw his reflection. He looked handsome. He had grown facial hair. It was time for him to shave it. He grabbed the shaving cream and poured some in his hand. He spread the shaving cream around his face. He grabbed the razor and started shaving. He cut himself by accident. It started bleeding. He was not hurt. He washed his face and applied aftershave. He put a band-aid on his cut. The cut stung him a little. He dried himself, and started getting ready for work.

 

Going to Sleep

She came back home from work. She looked at the clock and yawned. It was nine o’clock. She went to her bedroom and put on her pajamas. She got her blanket. She lay down on her bed. The room was cold. She got up and went to her closet to get extra blankets. She lay down again and covered herself. She fell asleep. She woke up in the middle of the night to get a glass of water. She drank the glass of water. She walked back to her bedroom. She yawned and fell asleep. Two hours passed. She woke up and went to the restroom. She heard a noise outside her window. She looked out the window to see what it was. It was a black cat climbing a tree. She hushed the cat. The cat ran away. She went back to bed. She closed her eyes and fell asleep. She slept very little.

Walking the Dog

It was night time. He went out to walk his dog. His dog was big. The dog’s name was Max. “Let’s go, Max!” he said to his dog. He walked past his neighbor’s house. He saw there were no lights in the house. His neighbor was not home. He walked past the market. There were people shopping for groceries. He remembered he needed milk. He tied Max to a pole. “Wait here, Max,” he said. He walked inside the market. It took fifteen minutes to buy the milk. He untied Max and continued walking. He walked back to his house. He let Max inside the house. It was time to feed Max. He served Max a bowl of dog food. Max ate it quickly. It was late. He took Max to the backyard. Max slept in a dog house. He said good night to Max. Max barked.

 

Lemonade on a Hot Day

It was a hot day. The sun was shining in the sky. The air was sticky. It was a Sunday afternoon. Jane was thirsty. She went to the kitchen to get a drink. She opened her refrigerator. There was nothing to drink inside. Jane grabbed some lemons and a big pitcher. She cut the lemons in two. She filled the large pitcher with water. She squeezed the lemons into the pitcher of water. She opened her cabinet to get the sugar. She poured some sugar into the pitcher of water and lemon juice. She had made lemonade. She took a sip of the lemonade. It needed more sugar. She grabbed the bag of sugar and poured a little more. She took another sip. The lemonade tasted sweet. All it needed now was ice. She opened the refrigerator to grab some ice. There was no ice.

11 Դասարան

Քաղաքագիտություն

14.12.2015
Պատժի տեսակներ

Ամենատարածվաց պատիժը տուգանքն է բերել չորս օրինակ տուգանքի հետ կապված

1.Գերազանցել է արագությունը

28.09.2015

Քաղաքագիտություն

1.Ինչ է Քաղաքագիտությունը

Պատասխան՝Քաղաքագիտությունը գիտություն է որը ուսումնասիրում է, և հետազոտում է պետության ներքին և արտաքին քաղաքականության խնդիրները և հարցերը:

2.Ինչ էնք հասկանում Քաղաքականություն ասելով

Պատասխան՝Առաջին անգամ քաղաքականություն տերմինը օգտագործվել է Հին Հունաստանում, Հունարեն քաղաքականություն նշանակում է Պոլետիկա:

3.Ինչով է զբաղվում կամ ինչ է իրենից ներկայացնում Քաղաքականությունը

Պատասխան՝Քաղաքականություն նշանակում է պետության կառարման արվեստ:

4.Քաղաքականության ինչ տիպեր կան

Պատասխան՝Գույություն ունեն քաղաքականության երկու տիպ 1.ներքին 2.արտաքին

5.Ինչով է զբաղվում ներքին քաղաքականություն

Պատասխան՝Ներքին քաղաքականությունը զբաղվում է երկրի ներսում տեղի ունեցող հարցերով:Օրինակ՝ Օրենքների ստեղծումով, տնտեսական առևտրական հարցերով,գիտության կրտության հարցերով, առողջապահության հարցերով,հանցագորցության դեմ պայքարերով,սահմաները պահող,քաղաքաշինության հարցերով այսինքն շինարարությամբ:

6.Ինչով է զբաղվում Երկրի արտաքին քաղաքականությունը

Պատասխան՝Երկրի արտաքին քաղաքականությունը զբաղվում է արտաքին հարցերով:Օրինակ՝ Հարաբերություն էր է հաստատաում աշխարհի տարբեր երկրների հետ,այտ երկրների հետ կնքում է միջազգալին պայմանագրեր օրինակ՝տնտեսական պայմանագրեր, մշակույթի պայմանագրեր,առևտրական պայմանագրեր,ֆինասական պայմանագրեր և այլ պայմանագրեր:Արտաքին քաղաքականության միակ զբաղվող մարմինը դա տվյալ պետության արտաքին գործերի նախարարություն է և դեսպաները:

05.10.15

Պետություն

Հարց 1

Ինչ է Պետություն

Պատասխան՝Պետությունը դա քաղաքական կազմակերպություն է:

Պետություն դա տարածք է որը ունի սահմաներ:

Որը ունի իշխանության մարմիներ:

Որը ունի հասարականություն:

Հարց 2

Ինչ էնք հասկանում պետույան սահմաներ

Պատասխան՝ Այն պետությունը որոնք ունեն սահմաներ ծովերի և օվկիանոսների հետ, այտպետություները ունեն ջրային սահմաներ:Այն պետություները որոնք չունեն սահման ծովերիև օվկիանոսների հետ նրանց սահմաները կոչվում է ցամաքայինսահմաներ:Օրինակ՝Հայաստանի Հանրապետությունը:Բոլոր պետություն ունեն օդայինսահմաներ:

Հարց 3

Ինչ էնք հասկանում իշխանության մարմիներ ասելով և որոնք են դրանք

Պատասխան՝Իշխանության մարմիները լիազորված են ժողովրդի կողմից պետությունըկառավարելու:Պետության կառարավումը իրականացվում է օրեսդիր, գործադիր, դատականիշխանության մարմիները:

Հարց 4

Ինչ ենք հասկանում օրեսդիր մարմին ասելով

Պատասխան՝Օրեսդիր մարմինը դա Հայաստանի Հանրապետությունում Ազգային ժողովնէ:Ազգային ժողովը բաղվում է օրենքներ ստեղծել զբաղվելով:

Հարց 5

Գործադիր մարմինը

Պատասխան՝Գործադիր մարմինը դա կառավարություն է որի անդամները նշանակովի է, կառավարության ղեկավարի անվանում են վարչապետ:

Հարց 6

Դատական իշխանությունը

Պատասխան՝ Դատական իշխանությունը դա դատարան է որը իրականացնում էարդարատրություն:

26.10.2015

Օրեսդիր մարմին

Հարց 1

Ազգային ժողովի պատմագաորները քանի տարեկանից են ընտրվում և քանի տարեկանով

Պատասխան՝Հայաստանի Հանրապետության ցանկացած քաղաքացի որը վերջին հինգտարում ապրել է Հ.Հ. և երկար ժամանակով չի բացակայել և նրա 25տարեկանը լրացեր է նաիրավունք ունի ընտրվի պատմագաոր:

Հարց 2

Ընտրություները ինչ կառքով են անցկացվում

Պատասխան՝օրենքի համաձայն ընտրություները անցկացվում են համամասնական ևմեծամասնական ընտրակակով:համամասնական նշանակում է որ ընտրողը ընտրում է որևէկուսակցություն կամ մի քանի կուսակցություներից բաղկացած դաշինքի:Իսկմեծծամասնական ընտրակակով այն է որ ընտրում ես որվէ անհայտ մարդու:

02.11.2015

Հայաստանի Հանրապետության Կառավարություն

Հարց 1

Հ.Հ. կառավարությունը ինչպիսի մարմին է

Պատասխան՝Գործադիր մարմին է և ձևավորում է ոչ թէ ընտրություների միջոցով այլազգային ժողովի կողմից ու նախագահի ներկայացմամբ ձևաորվում է կառավարությունը:

Հարց 2

Ով է ղեկավարում կառավարությունը

Պատասխան՝Վարչապետը որին նշանակում է Հանրապետության նախագահը:Դրանից հետո վարչապետի պաշտոնը դրվում է Ազգային ժողովի քվյարկությանը:

Հարց 3

Ինչ կառուցվածք ունի Հայաստանի կառավառությունը

Պատասխան՝Կառավարությունը բախկացած է նախարարություներից:Որոնց թիվը հասնում է 18-ի:

Հարց 4

Որ նախարարություներն են համարվում ուժային նախարարություն

Պատասխան՝Պաշպանության նախարարությունը,Ոստիկանությունը,                    Ներքին զորքեր,Ազգային Ավտագության ծառայությունը ինչպես նաև Սահմանապահ զորքերը:

Հարց 5

Հ.Հ. կառավարությունը ինչ գործարույթներ է իրականացնում

Պատասխան՝

1.Կառավարության ծրագիրը

2.Տարեկան ծրագիրը

3.Ամենակարևորը Պետական բյուջե

4.Միջնաժամկետ ծախսերի ծրագիր

և այլ ծրագրեր:

Հարց 6

Ինչ միջոցառումներ է իրականացնում կառավարության կողմից

Պատասխան՝Ամսվամեջ արնվազն չորս անգամ տեղի է ունենում կառավարության նիստեր,ամեն հինգշաբթի օր տեղի է ունենում Վարչապետի գլխավարության տեղի է ունենում կառավարության նիստ եթե Վարչապետը բացակայում է կառավարության նիստը վարում է փող Վարչապետը այսինքն Տարածքային Կառարման Նախարար:

Հարց 7

Ուրիշ որ պաշտոնյան իրավունք ունի խեկավարել կառավարության նիստը

Պատասխան՝Կառավարության նիստը կարող է ղեկավարել Հ.Հ. Նախագահը:

09.11.2015

Հ.Հ. դատական համակարգ

Հարց 1

Ինչ էք հասկանում դատական համակարգ ասելով

Պատասխան՝Դատարանը արդարադրության մարմին է որը իրականացնում է արդարադատություն:

Հարց 2

Հ.Հ. դատական համակարգը քանի մասից է բաղկացած

Պատասխան՝Բաղկացած է եռաստճան դատարաներից:

Հարց 3

Որոնք են դրանք

Պատասխան՝Առաջին ատյանի դատարան կամ ընդհանուր իրավասության դատարան:Երկրորդ ատյան վերաքննիչ դատարան որը իր հերթին բաժանվում են երեք ենթամասի

1.Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարան

2.Վերաքննիչ քրեական դատարան

3.Վերաքննիչ վարչական դատարան:

Երորդ ատյան Վճռաբեկ դատարան:

Հարց 4

Հ.Հ. ում ուրիշ ինչ դատարաներ են գործում

Պատասխան՝Տնտեսական դատարան,Վարչական դատարան,Սահմադրական դատարան:

23.11.2015

Դատարան

Հարց 1

Ինչ էնք հասկանում դատարան ասելով

Պատասխան՝Դատարանը արդրատարության համակարգ է այսինքն …:

Հարց 2

Երբ ընդունվել օրենք դատարաների մասին

Պատասխան՝1996թ. Նոյեմբերի 8-ին հրապարակվեց ՀՀ նախագաահի հրամանագիրը <<ՀՀ դատասիրական բարեփոխումների մասին>>

Հարց 3

Երբ է ընդունվել եռաստիճան դատարաների մասին

Պատասխան՝1999թ. Հունվարի 12-ից

Հարց 4

Որոնք են այդ դասարաները

Պատասխան՝

Առաջին ատյանի դատարան որի անուն է  ընդհանուր իրավասության դատարան:

Երկրորդ ատյանի դատարան որի անուն է վերաքնիչ դատարաններից:

Երորրդ ատյանի դատարան որի անուն է վճռաբեկ դատարանից:

Հարց 5

Հայաստանի Հանրապետության ուրիշ ինչ դատարաներ են գործում

Պատասխան՝Գործում է նաև Վարչական դատարան,Տնտեսական դատարան և Սահմանդրական դատարան:

Հարց 6

Միջազգային ինչ դատարաներ գոյություն ունեն

Պատասխան՝Մարդու իրավունքների պաշպանության միջազգային դատարան որը գտնվում է Հոլադիայում Հագա քաղաքում:Միջազգային ռազմական զինորական դատարան որը գտնվում է Բելգիայում:Միաորված ազգերի կազմակերպության դատարանը որը գտնվում է ԱՄՆ-ում:

30.11.2015

Քրեանկան Իրավունք

Հարց 1

Ինչ էնք հասկանում քրեական իրավունք ասելով

Պատասխան՝Իրավունքի ճուղ է որը պայքարում է բոլոր տեսակի քրեակակ հանցագործություներ դէմ:

Հարց 2

Ինչ էնեք հասկանում հանցագործություն ասելով

Պատասխան՝Պետության, Հասարակության և անձի դէմ ուղղված ցանկացած ոտնձգություն կոչվում է հանցագործություն:

Հարց 3

Հանցագործության ինչ տեսակներ գիտեք

Պատասխան՝տեսակները հետևլյարնեն

1.Թեթև հանցագործություն օրինակ՝խուլիգանություն այս դեպքում տուժողը ստանում էշատ քիչ վնաս:

2.Հանցագործություն օրինակ՝բնակարին գողություն,գրպանահատություն,մարդուն միջին չափի մարմնական վնասի պատճառում օրինակ՝դանակահարություն որը չի վնասեր մարդու կյանքին կամ կաշառք ստանալ ոչ մեծ չափի օրնակ՝20-30հազար:

3.Ծանր հանցագործություն օրնակ՝սպանություն,…:

Հայոց լեզու

30.09.2015

ՍԻՐԵՑԻ, ՅԱՐՍ ՏԱՐԱՆ.

Սիրեցի, յարս տարան.

Յարա տըվին ու տարան

-Էս ի՞նչ զուլում աշխարհ է,

Սիրտս պոկեցին, տարան:

Ցավս խորն է, ճար չըկա,

Ճար չըկա, ճար անող չըկա,

-Էս ի՞նչ զուլում աշխարհ է,

Սրտացավ ընկեր չըկա:

Լա՛վ օրերս գնացի’ն,

Ափսո’ս ասին, գնացի’ն.

-Էս ի՞նչ զուլում աշխարհ է,

Սև դարդերս մնացին…

Ավետիք Իսահակյանը <<Սիրեցի, յարս տարան>> բանաստեղծությունը գրել է իր սիրած աղջկա մասին, նրա սիրած աղջիկը նրանից հեռացավ,:Նրա ծնողները այտ աղջկանից հեռացրեցի և նա մնաց մենակ:Այս բանաստեղծությունը մեջ սև և սպիտակ գույն էր այս բանաստեխծությունը կոտրված սիրո մասին էր:Այս բանաստեղծությունը շատ հեշտ էր:

15.04.2015

Ապուշ կտրել-ապշել,շշմեր

Հոքի հանել-ներվանացնել

լույս աշխարհ գալ-ծնվել

լեզվի տալ-երես առնել

սիրտ անել-համարցակել

օձի լեզուն թափել-խորամանկել

քամուն տալ-վատնել

ծեր աղվես-շատ խորամանկ

իր ձին քշել կամ իր էշը քշել-համառել

աչկերը կապել-հիմարացնել,միամտացնել

17.02.2015

Հարց 1

Տրված գոյականներից կազմել ածականներ

Հայ-Հայկական
Հույն-հունական
Ռուս-ռուսական
Պարսիկ-պարսկական
Ասորի-ասորական
Թաջիկ-թաջիկական
Աֆղան-աֆղական
Քուրդ-քրդական
Աղվան-աղվանական
Թաթար-թաթարական
Չեխ-չեխական
Լեհ-լեհական
Լատիշ-լատիշական
Չին-չինական
Շվեդ-շվեցական
լեզու-լեզվական
բեկոր-բեկորային
ժամանակ-ժամանակակակից
կարգ-կարգային
օր-օրական
գիր-գրական
բառ-բառային
բառարան-բառարային
արքա-արքայական
թագաոր-թագաորական
կյանք-
ցեղ-ցեղական
պապ-պապենական
հայր-հայրական
մայր-մայրական
հայրապետ-հայրապետյան
հեղինակ-հեղինակական
անուն-
այբուբեն-այբենական
քարոզիչ-
թարգմանիչ-թարգմանչական
խոսակից-խոսակցական
մաշտոց-մաշտոցյան
դանիել-
երևան-երևյան
կովկաս-Կովկասյան
իրան-իրանական
կիսամյակ-
գաղափար-

Հայոց Պատմություն

17.12.2015

Հայ ազգային կուսակթյուներ

Հարց 1

Ինչ էնք հասկանում կուսակթություն ասելով

Պատասխան՝Կուսակթություն դա քաղաքական կազմակերպություն է որըբաղկացած է մարդկանցից:Ցանկացած կուսակթուցուն ունի իր ծրագիրը ևկանոնադրությունը:

Հարց 2

Որոնք են եղել Հայ ազգային առաջին երեք կուսակթյուները

Պատասխան՝

1.Արմենականեր

2.Հնչակյաներ

3.Դաշնակներ

1.Արմենակաների կուսակթյունը բացվել է 1885թ. Աշնանը Վան քաղաքում:Հիմնադիրներնեն եղել Մկրտիչ Ավետիսյանը (Թերմելզերյան) և Արմենիա թերթի խմբագիր Մկրտիչ Հոթոգոնյան:Արմենիա թերթը տպագրվել է Մարսել քաղաքում:

2.Հնչակյան կուսակթյունը բացվել է 1887թ. Ժնև քաղաքում Օգոստոսին:Ազատության համար նրանք ստեղծեցին այս կուսակթյունը:Եղեկավարներն են եղել ԱվետիսՆազաբեքյան,                                  Մարո Վարդանյան,Ռուբեն Խազարան,ԳաբրելԿաֆյար:

3. 1898թ. Թիֆլիսում բացվեց Հայ հեղափողական Դաշնակ կուսակթյունը:

10.12.2015

Սան Ստեֆանոյի պայմանագիր

Սան Ստեֆանոյի պայմանագիր, Ռուսաստանի և Օսմանյան կայսրության միջև 1878 թվականի փետրվարի 19 (մարտի 3-ին) Կոստանդնուպոլսի արվարձան Սան Ստեֆանոյում կնքված նախնական հաշտութան պայմանագիր, որով ավարտվեց 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմը։ Մեծ նշանակություն է ունեցել բալկանյան ժողովուրդների` թուրքական լծից ազատագրման և Հայկական հարցի միջազգային դիվանագիտության ասպարեզում հայտնվելու գործում։ Սան Ստեֆանոյի պայմանագրի դրույթները վերանայվել են Բեռլինի կոնգրեսի արդյունքում ընդունված փաստաթղթում։

Ստորագրել են փետրվարի 19-ին (մարտի 3)-ին Սան Ստեֆանոյում (Կոստանդնուպոլիսի մոտ) Ռուսաստանի կողմից կոմս Ն. Իգնատեն ու U. Նելիդովը, Թուրքիայի կողմից՝ Սավֆետ փաշան ու Սահադուլլահ բեյը։

Սան Ստեֆանոյի պայմանագիրը երաշխավորում էր Թուրքիայի ստանձնած պարտավորությունների կատարումը, այն է. «անհապաղ կենսագործել հայաբնակ մարզերի տեղական կարիքներից բխող բարելավումներ և բարեփոխումներ»:

Սան Ստեֆանոյի պայմանագրի ստորագրումը, 1878 թ.

Պայմանագրի հիմնական կետեր

Սան Ստեֆանոյի պայմանագրով Չերնոգորիան, Սերբիան և Ռումինիան անկախ էին ճանաչվում։ Բոսնիա և Հերցեգովինան ինքնավարություն էին ստանում Օսմանյան կայսրության շրջանակներում։ Բուլղարիան (Արևելյան Ռումելիայով, Մակեդոնիայով և Թրակիայի մի մասով՝ մինչև Սալոնիկ և Էգեյան ծով) հռչակվում էր ինքնավար իշխանություն՝ տերությունների համաձայնությամբ և Բարձր դռան կողմից հաստատվող իշխանությունով։ Թուրքական զորքերը դուրս էին բերվում Բուլղարիայից, իսկ ռուս, զորքերը մնում էին այնտեղ՝ 2 տարի ժամկետով։

Թուրքիան պարտավորվում էր Ռուսաստանին վճարել 1410 միլիոն ռուբլի ռազմատուգանք, որի մեծ մասը (1100 միլիոն ռ.) փոխարինվում էր տարածքային զիջումներով. եվրոպական մասում՝ Տուլչայի սանջակի դիմաց Ռուսաստանը ստանում էր 1856-ի Փարիզի պայմանագրով իրենից անջատված Հարավային Բեսարաբիան, ասիականում՝ Արդահանը, Կարսը, Բաթումը, Բայագետը և մինչև Սողանլուղ ընկած տարածքը (տես Բեռլինի կոնգրես 1878 հոդվածին կից քարտեզը)։

Սան Ֆրանցիսկո քաղաքը՝ Բուլգարիայի հարևանությամբ

Սան Ստեֆանոյի պայմանագիրը և հայերը

Հատուկ հոդվածով (16-րդ) նախատեսվում էր վարչական բարենորոգումներ անցկացնել Արևմտյան Հայաստանում։ Պատերազմի հաջող ընթացքը Ռուսաստանի համար և Արևմտյան Հայաստանի մի մասի գրավումը ռուսական զորքերի կողմից ազատագրական հույսեր ներշնչեցին նաև հայ քաղաքական շրջաններին։ 1877 թվականի վերջին Կ. Պոլսի հայոց ազգային ժողովը մերժեց հայերին զորակոչելու սուլթան, իրադեն (հրամանագիր), որով փաստորեն հրաժարվեց զենք վերցնել ռուսական բանակի դեմ։

1878 թվականի հունվարին Կ. Պոլսի պատրիարք Ներսես Վարժապետյանը ազգային ժողովին ներկայացրեց մի տեղեկագիր, որտեղ շարադրված էր Հայաստանի ինքնավարության ծրագիրը՝ Լիբանանի օրինակով (1864-ի կանոնադրությամբ Լիբանանը կառավարում էր քրիստոնյա ընդհանուր նահանգապետը)։ Ծրագիրը, որ ամենայն հավանականությամբ թելադրված էր թուրքական կառավարության և Անգլիայի կողմից, մերժվեց։ Կ. Պոլսի և Անդրկովկասի հայ քաղաքական շրջանների (որոնք արևմտահայության ազատագրության հարցը կապում էին Ռուսաստանի հետ) ճնշման տակ Կ. Պոլսի պատրիարքն իր ներկայացուցչի՝ Ադրիանուպոլսի առաջնորդական փոխանորդ Գևորգ վարդապետ Ռուսչուգլյանի միջոցով (որին միացան Ստեփան Ասլանյանը և Հովհաննես Նուրյանը), իսկ ավելի ուշ նաև անձամբ շփման մեջ մտավ ռուսական հրամանատարության (Մեծ իշխան Նիկոլայ. Նիկոլաևիչ) և դիվանագիտական ներկայացուցիչների (Իգնատև, Նելիդով) հետ ու խնդրագիր հղեց Ալեքսանդր II կայսրին։ Նույն ժամանակ, Գրիգոր Արծրունու նախաձեռնությամբ, խընդրագիր ներկայացվեց Կովկասի փոխարքային։ Ռուսական կառավարությունը համաձայնեց հայերի վերաբերյալ հատուկ կետ մտցնել ռուս-թուրքական պայմանագրում։ Այս հոդվածը չէր կարող գոհացնել հայերին, քանի որ այնտեղ խոսք անգամ չկար նրանց ակնկալած ինքնավարության մասին։ Հոդվածի այդպիսի չափավորությունը բացատրվում էր Ռուսաստանի վրա Անգլիայի դիվանագիտական ճնշումով, որը վտանգված էր տեսնում իր շահերն Ասիայում, ինչպես նաև Հնդկաստան տանող ճանապարհներին։

Նոր պատմության շրջանում առաջին անգամ Հայաստան անվանումը և հայերը հիշատակվում էին միջազգային դաշնագրում:Պայմանագրի 16-րդ հոդվածում ասվում էր. «Նկատի առնելով այն, որ ռուսական զորքերի դուրսբերումը նրանց կողմից գրավված Հայաստանի` Թուրքիային վերադարձվելիք վայրերից, կարող է այնտեղ առիթ տալ բախումների և բարդությունների, որոնք երկու պետությունների բարի հարաբերությունների վրա կունենան վնասակար ազդեցություն, Բարձր Դուռը պարտավորվում է անհապաղ կենսագործել հայաբնակ մարզերի տեղական կարիքներից հարուցվող բարելավումներ և բարենորոգություններ, և զերծ պահել հայերի անվտանգությունը քրդերից և չերքեզներից»։ Պայմանագրի 19-րդ հոդվածով Ռուսաստանին էին անցնում Կարսը, Արդահանը, Բայազետը, Բաթումը, Օլթին, Արտանուջը, Արդվինը, Ալաշկերտը, Կաղզվանը և Խումարը։։ Պայմանագրի 19-րդ հոդվածով Ռուսաստանին էին անցնում Կարսը, Արդահանը, Բայազետը, Բաթումը, Օլթին, Արտանուջը, Արդվինը, Ալաշկերտը, Կաղզվանը և Խումարը։

Տունը, որտեղ ստորագրվել է Սան Ստեֆանոյի պայմանագիրը

10.09.2015

Հայաստանը 17-18դարերում

Հարց 1

Նշվաց ժամանակի ինչ գործիչներ գիտենք

Պատասխան՝ Իսրաել Օրի, Հակոբ Ջուղայեցի, Շաբ Մուհաբ,Դավիտ Բեկ և այլ:

Հարց 2

Երբ է տեղի ունեցել Էճմիածինի ժողովը

Պատասխան՝ 1607թ

Հարց 3

Ով է եղել Իսրաել Օրին

Պատասխան՝ Հայ ազգային գործիչ որը եղել է Իտալիայում, Ֆրանսիայում, Գերմանիա Ռուսաստանում,Իրանում և պայքարեր է Հայաստանի ազատագրելու համար:

Հարց 4

Երբ է տեղի ունեցել Անգելա կոտեղի ժողովը

Պատասխան՝  որը ղեկավարում էր Իսրայել Օրին որի նպատակն էր կրկին օգնություն ստանար Եվրոպայից:

Հարց 5

Ինչպես ավարտվեց Իսրաել Օրի գործողությունը

Պատասխան՝ 1807, 1809 թվականերին եղավ Իրանում:

Դրանից հետ եկավ Հայաստան հանդիպեց Արցախի կաթողիկոս Եսա Հասայի հետ:Նրանք երկուսով մեկնեցին Ռուսաստան:

Հարց 6

Ով է եղել Դավիթ Բեկը

Պատասխան՝ Նա եղել է Հայ ազգային գործիչ և զորավար:Նա ղեկավարել էՍյունիքի ապստաբուստությունը:

Հարց 7

Ինչ զինակիցներ է ունեեցել Դավիթ Բեկը

Պատասխան՝ Նրա զորքը հասել է 10.000զինորի Դավիթ Բեկի զորավարներից են եղել Մխիթար Սպարապետը,Տեր Ավետիսը,Փասարդանը,Բարադունը,Թորոսը և այլ:

10.09.2015

Դավիթ Բեկ

Հարց 1

Ով է եղել Դավիթ Բեկը

Պատասխան՝Հայ նշանաոր զորավար

Հարց 2

Ինչ զինակիցներ է նա ունեցել

Պատասխան՝Մխիթար Սպարապետ,Տեր Ավետիս,Թորոս,Պապ,Բախդուար,Բայանդուր և ուրիշներ

Հարց 3

Որ բերդն է եղել Դավիթ Բեկինը

Պատասխան՝Հալի ձոր բերդ

Հարց 4

Ինչ հաղթանակներ է տարել թշնամիների դեմ

Պատասխան՝Ջևանշիր Թուրքական ցեղի նկատմամբ,Չավունդուրի ճակատամարտներ երբ Դավիթ Բեկը հաղթեց Պարսիկներին,Հայերը գրավեցին Պարսիկներից Զևա և Որատան բերդերը:

Հարց 5

Երբ Թուրքերը ներխուժեցին Սյունիք

Պատասխան՝1727թվին գարնանը

Հարց 6

Ով շարնակեց պայքարը Դավիթ Բեկի մահվանից հետո

Պատասխան՝1728թվականին Դավիթ Բեկի մահվանից հետո պայքարը շարնակեց Մխիթար Սպարապետը 1728-1730թթ.:Մխիթար Սպարապետը տարավ շատ հախտանակներ բայց ամենա նշանաորը …:

24.09.2015

Հարցաշար Հայոց ժողովրդի պատմությունից

Հարց 1

Թվարկել Հայկական լեռնաշխարհի և Հայաստանի Հանրապետության բարձր լեռնագագաթները

Պատասխան՝Հայկական լեռնաշխարհի առաջին և երկրրորդ

Հարց 2

Մեծ Հայքը որքան տարացք ունի քանի նահանգ և գավար ունի

Պատասխան՝Մեծ Հայքի տարածքը 311հազար 15նահանգ ունի 191գավար

Հարց 3

Որքան է Փոքր Հայքի տարացքը

Պատասխան՝ Փոքր Հայքի տարացքը 80հազար

Հարց 4

Հայաստանի որ մայրաքաղաքները չէն կարուցվել Արարատ դաշտում

Պատասխան՝2մայրաքաղաք չէն կառուցվել Վանը և Տիգրանակերտը

Հարց 5

Որքան է Կիլիկիայի տարացքը և որտեղ է գտնվում Կիլիկիան

50հազար քառակուսի կիլոմետր է և գտվում է Փոքր Ասիայի հարավ-արևայն մասում

Հարց 6

Ինչ խոշոր գետեր և լճեր գիտեք Հայաստանի Հանրապետությունում

Կուռ գետ-1100կիլոմետր

01.10.15

Հայ ժողովրդի պատմություն

Հարց 1

Ինչու էնք մենք մեզ կոչում Հայ մեր երկիրը Հայաստան

Պատասխան՝

1.Հայկ Նահապետի անունից մեր երկիրը կոչվում է Հայաստան իսկ մեզ կոչում էնք Հայ:

2.Հայկական լեռնաշխարհում ապրել են Հայասա ցեղ և այդ ցեղից էլ կոչվել է Հայ Հայաստան բառը:

Հարց 2

Ինչու օտարները մեր երկիրը կոչում են Արմենիյա իսկ մեզ Արմեներ

1.Արմենիյա բառը կապվաց է Հայկ Նահապետի սրնդից Արամ անունով մարդուբառից:

2.Հայկական լեռնաշխարհում ապրել է Արմեներ ցեղը:

Հարց 3

Հայերին ինչպես են անվանել Վրացիները

Վրացիները մեզ անվանել են Սոմեխի:Ըստ Վրացիների Հայկականլեռնաշխարհում ապրել են Սոմեխի ցեղի այտ պատճարով էլ մեզ անվանե ենՍոմեխի:

Հարց 4

Հայերի ծագման վերաբերյալ քանի տեսակետ գոյություն կա

Պատասխան՝

1.Նախաքրիսոնեական քրիստոսից առաջ թվականին 11-ին Հայկ ՆահապետըԽոշա գետի ափին հախթեց Բաբելոնի առքա Բելին և Հայյկի անունից առաջացելէ Հայաստան պետությունը:

2.Ջրհեխից հետո փրկվեց միայն Նոյը իր ընտանիքի հետ:Ջրհեխից հետո Նոյը իր որդիների Սեմի, Քամի և Հաբեթի հետ իչավ Արարատ լեռից:Սեմը և Քամը հեռացան Հայաստանից Հաբեթը մնաց Հայաստանում:Հաբեթը ուներ Թորգոմ անունով որդի որը կառուցում է իր տունը … ունենում է ութ որթիներ մեծի անունը Հայկ էր որից արաջացել է Հայաստան պետությունը

3.Ըստ Հյուների Հայ ժողովրդի հիմնադիր է եղել նավաստի Հյուն Արմենյոս որից առաջացել է Արմենիա բառը:

4.Ըստ Վրացիների Թորգոմը ուներ ութ որդի Թորգոմից մահից առաջ իր որդիներին կտակ է թողնում Հայկին թոխում է Հայաստանը մյուս որդուն Քարթլոսին կտակում է Վրաստանը Կովկասյան լեռները Կովկաին Եգերոսին կտակում է Սև ծովի հավային մասը Բաբոսին կտակում է Քուր գետի Արևլային կողմը բոլորը ստանում են իրենց ժառագուցունը բացի փոքր որդու Հերոսից:

08.10.2015

Հարց ու պատասխան Հայոց Պատասխանից

Հարց 1

Երբ է տեղի ունեցել Էջմիածինի ժողովը

Պատասխան՝1677թվականին Հակոբ Ջողայեցի գլխավարության

Հարց 2

Երբ է տեղի ունեցել Անգելակոթի ժողովը

Պատասխան՝1699թվականին Իսրաել Օրի գլխավարության

Հարց 3

Իսրաել Օրին որ երկրներում է եղել

Պատասխան՝Իտալիա,Ֆրանսիա,Գերմանիա,Ռուսաստան,Պարսկաստան:

Հարց 4

Օվքեր են ղեկավարել Սյունիքի և Արցախի ազատագրական պայքարը

Պատասխան՝Սյունիքում Դավիթ Բեկը և Մխիթար Սպարապետ

Արցախում կաթողիկոս Եսայի Հասանի Ջարալյան:

Հարց 5

Ինչ էնք հասկանում սխնաղ ասելով

Պատասխան՝ Ռազմական պաշպանական ամրոց

Հարց 6

Որ թվականին է տեղի ունեցել Հալիձորի ճակատամարտը

Պատասխան՝1727թվականին Մարտին Հայերի և Թուրքերի միջև:Հայերիհաղթականով ավարտվեց:

Հարց 7

Երբ է տեղի ունեցել Օդիբադի ճակատամարտը

Պատասխան՝1730թվականին Մխիթար Սպարապետը հաղթեց Թուրքերին:

Հարց 8

Որ թվականին Թուրքերը մտան Արցախ

Պատասխան՝1725 թվականի գարնան 6000զորքով մտան Արցախ Հայերըկոտորեցին բորոլին:

Հարց 9

Երբ են Թուրքերը պաշարել Երևանը

Պատասխան՝1724թվականին Հունիսի 7-ից մինչև Սեպտեմբերի 24 թշնամինտվեց 20հազար զոհ:

Հարց 10

Ով է եղել Հովսեփ Էմինը

Պատասխան՝Հայ ազգային գործիչ մեծ Հայրենասեր:1726թվականին հարուստ վաճարականի ընտանիքում:

Հարց 11

Ով է եղել Շամիրա Շամիրյանը

Պատասխան՝Ազգային գործիչ ապրել է Հնդկաստանում, 1771թ. Բացել է տպարան որտեղ տպպագրվեր է շատ գրքեր:

Հարց 12

Ինչ գրքեր են տպագրվեր

Պատասխան՝Տպագրվեր են շատ գրքեր Օրինակ <<Նոր տետրակ>>, որ կոչի Հորդորակ,<<Որոգայթ փարած>>:

Հարց 13

Ինչի մասին է եղել <<Որոգայթ փարած>>գիրքը

Պատասխան՝Օրենքների սահմդրության մասին:

Հարց 14

Ըստ <<Որոգայթ փարած>>գրքի Հայաստանի բարձրագույն իշխանությունըինչ են կոչվերու

Պատասխան՝Հայսատանի բարձրագույն իշխանության մարմինը պետկ էր լիներ Հայոց տունը, այսինքն Ազգային ժողովը:

Հարց 15

Հայոց տան անդամների ինչ անունով են կոչեր

Պատասխան՝Փողանորդներ այսինքն Պատգամաոր, նրանց ընտրելու են ժողովուրդը երեք տարի ժամանակով:

Հարց 16

Կառավարությունը քանի հոգուց է բաղկացած

Պատասխան՝13հոգուց որոնցից մեկը վիճակահանուցյան ընտրվերույ էրՎարչապետ:Իսկ 12 լինելուլ էին նրա խորդակաները:

Հարց 17

Հովսեփ Էմինը որ երկրներում եղավ որ ինչով ավարտվեց նրա գործը

Պատասխան՝Հնդկաստանում,Ռուսաստանում,Անգլիայում,Արցախում, Վրաստանում,Պարսկաստանում և իր մերջո 1770թ. նավով վերադարցավ Հնդկաստան որտեղ տպեց իր գիրքը <<Հովսեփ Էմի կյանքը և արկածները>>:Հովսեփ Էմինը մահացել է 1809թ. և մեծ գործ է արել իր ժողովրդի համար:

15.10.15

Տիգրան Մեծ

Հարց 1

Ով է եղել Տիգրան Մեծը

Պատասխան՝Արտաշեսյան թագաորության 4թագաորն է եղել Արտաշես առաջինի թոռը:

Հարց 2

Երբ է կառավարել Տիգրան երկրորդ մեծը

 

Պատասխան՝Նա կառավարել է 40տարի 95ից Մինջև 55թիվը

Հարց 3

Ինչ երկրներ է նվաճել Տիգրան Մեծը 94թվին

Պատասխան՝Ծոփքը և Օրդուք

Հարց 4

Երբ է Տիգրան Երկրորդ Մեծը դաշինք կնքել Պօնտոս թագաոր Միհդատ 6հետ

Պատասխան՝Քրիստոսից առաջ 94թվականին:Ըստ պայմանագրի Հայաստանը պետկ է նվաճումներ կատարեր երեք ուղություներով Հյուսիս Հարավ Արևելք իսկ Պոնտոսը միայն Արևմուտք:

Հարց 5

Ինչ երկրներ է նվաճել Տիգրան Մեծը

Պատասխան՝Ասորիթ(Սիրիա),Վիք(Վրաստան),Ախվանք(Ադերբեջան),Փյունիքյան (Լիբանյան),Հրաստան(Իսրաել) և այլ:

Հարց 6

Տիգրան Մեծը որ ծովերին հասավ

Պատասխան՝Սև ծովին,Կասպից Ծովին,Կարմիր ծովին,Միջերկական ծովին,Պարսից ծովին:

Հարց 7

Պատասխան Տիգրան Մեծը աղձնիք նահանգում կառուցեց Տիգրանակերտ մայրաքաղաքը

Հաարց 8

Որքան է եղել Տիգրանակերտի պարիսպների բարձրությունը

Պատասխան՝Ըստ Հյուն պատմիչ Ապյանոսի պարիսպները ունեցել են 25մետրբարձություն:

 

Հարց 9

Տիգրանան Մեծի ժամանակ ինչ պատերազմ սկսեց

Պատասխան՝Հայաստանի վրա հարձակվեց Հռոմը:Պատերազմը տեվեց 3տարիՔ.ա.69-66թթ.:

Հարց 10

Ինչ ճակատամարտեր են տեղի ունեցել

Պատասխան՝Ք.ա.69թ. Հոկտեմբերի 6-ին տեղի է ունեցել Տիգրանակերտ ճակատամարտը Հայերը պարտություն կռեցին:

Ք.ա.68 Սեպտեմբերի 22-ին տեղի է ունեցել Առածանի ճակատամարտը Հայերը այս անգամ հաղթեցին Հռումեացի զորավար Լուկօլոսին:

Հարց 11

Ինչով ավարտվեց այս ճակատամարտը

Պատասխան՝Ք.ա.66թ. գարնանը հարձակվեց Հռոմեացի զորավար  ԳնեոսՊոմպեոսը և Տիգրան Մեծը հաշտություն խնդրեց:

Հարց 12

Որ թվականին կնքվեց պայմանագիր

Պատասխան՝Ք.ա. 66-թվականին Սեպտեմբերին Արտաշարտում կնքվեցհաշտության պայմանագիր:Ըստ պայմանագրի Հայաստանը զրկվեց իրարտաքին նվաճումներից:Հայաստանին մնաց միայն Հյուսիսային ՄիջագետքըՄծբմի քաղաքը:

Հարց 13

Որքան ռամատուգանք է վճարել Հայաստանը

Պատասխան՝Հայաստանը վճարեց 6000տաղանդ արծաթ ռազմատուգանք:Մի տաղանդ արծաթը կշռում է 16կգ:

Հարց 14

Ով է հաջորդեր Տիգրան Մեծին

Պատասխան՝Իր որդի Արտավազդ 3-րդ Ք.ա.55-34թթ. Նա լավ կրթություն էստացել ու գրել է շատ գրքեր, ճառեր, ողբերգություներ, թատրոնի պիեսներ,

 

29.10.2015

Արտաշես Ա

Անունը				Տարեթվեր					Իշխել է
ԱրտաշեսԲարեպաշտ				մ.թ.ա. 230-մ.թ.ա. 160					մ.թ.ա. 189-մ.թ.ա. 160
Արտավազդ Ա				մ.թ.ա. ?-մ.թ.ա. 115					մ.թ.ա. 160-մ.թ.ա. 115
Տիգրան Ա				մ.թ.ա. ?-մ.թ.ա. 95					մ.թ.ա. 115-մ.թ.ա. 95
Տիգրան Մեծ				մ.թ.ա. 140-մ.թ.ա. 55					մ.թ.ա. 95-մ.թ.ա. 55
Արտավազդ Բ				մ.թ.ա. ?-մ.թ.ա. 34					մ.թ.ա. 55-մ.թ.ա. 34
Արտաշես Բ				մ.թ.ա. ?-մ.թ.ա. 20					մ.թ.ա. 30-մ.թ.ա. 20
Տիգրան Գ				մ.թ.ա. ?-մ.թ.ա. 8					մ.թ.ա. 20-մ.թ.ա. 8
Տիգրան ԴԷրատո									մ.թ.ա. 8-մ.թ.ա. 5,
Արտավազդ Գ									Մ.թ.ա.5-թ.ա.2
Տիգրան ԴԷրատո									մ.թ.ա. 2-մ.թ.ա. 1
Նշումներ
Զարեհի որդի,Երվանդյան
Արտաշես Ա-ի ավագորդի
Արտաշես Ա-ի կրտսեր որդի
Տիգրան Ա-ի կրտսերորդի
Տիգրան Մեծի որդի
Արտավազդ Բ-ի ավագորդի
Արտավազդ Բ-իկրտսեր որդի
Տիգրան Գ որդին ևդուստրը
Արտավազդ Բ փոքրորդին
Տիգրան Գ որդին ևդուստրը

05.11.2015

Արտաշես Ա

1.Հողային բարեփողում

2.Մայրաքաղաք Արտաշատի կառուցում

3.Չորս զորավարուցյուների ստեղծում

4.Մեծ Հայքի տարածքի բաժանում 120շրջաների որոնք կոչվում են Ստրագերիաներ

5.Ճշտեր է տոմարը օրացույցը և այլ:

Հարց 1

Ով է հաջորդել Արտաշեսին

Պատասխան՝Իր որդին Արտավազդ Առաջինը Ք.ա.160-115թթ.:Նրա օրոքՀայաստանը ընդունեց Պարթևների գերիշխանությունը:

Հարց 2

Ով է հաջորդել Արտավազդ Առաջինին

Պատասխան Տիգրան Առաջինը Ք.ա.115-95թթ.:

Հարց 3

Նկարագրել Տիգրան երկրրորդ Մեծին

Պատասխան՝Տիգրանը կառարարել է 40տարի Ք.ա.95-55թթ.:

Տիգրան Մեծը նվաճել է բազմաթիվ երկրներ Վիրք (Վրաստան), Աղվանքը(Ադրբեջան),Ասորիք(Սիրիյա),Պաթևստան(Իրան),Փյունիքյա(Լիբանյան), Հրեաստան(Իսրաել) և այլ երկրներ:Տիգրան Մեծի տերության մեջ խոսում էին15լեզուներից ավելին լեզուներովԱրաբերեն,Ասորերեն,Վրացերեն,Հունարեն,Արամարերեն,Պարսկերեն,Եբրարերեն և այլ լեզուներով:Տիգրան Մեծի պետությունը զբաղեցնում է երեք միլիոնքառակուսի կիլոմետր տարածք:Սահմաները ձգվում էր Եգիպտսից մինջև ՄիջինԱսիա,Սև ծովից մինջև Կասպից ծոց,Կասպից ծոցից մինջև Միջերկականծով:Տիգրան Մեծի զորքը եղել է 300.000:Տիգրան Մեծը կառուցել է Տիգրանակերտմայրաքաղաքը, որտեղ բնակվեր է 120.000մարդ:Տիգրան Մեծի օրոքՀայաստանի վրա հարցակվեց Հռոմը և կնքվեց Արտաշեսի պայմանագիրը:

19 դարի Ռուս-Պարսկասկան պատերազմները

Հարց 1

Քանի պատերազմ է եղել

Պատասխան՝երկու պատերազմ 1.1804-1813թթ. 2.1826-1828թթ.

Հարց 2

Ինչ ճակատամար են տեղի ունեցել 1804-1813

Պատասխան՝Այս պատերազմի ժամանակ երկու անգամ պաշարվել է Երևանը1804-1808թթ.:1805թ. Ռուսները Պարսիկներից գրավարել են Շիրակը և Ղարաբաղը:

Հարց 3

Որ թվականին կնքվեց Գուլիստանի պայմանագիրը

Պատասխան՝1813թ. Հոկտեմբերի 12 Ղարաբաղի Գուլիստան գյուղում կնքվեցԳուլիստանի պայմանագիրը Ռուսաստանի և Պարսկաստանիմիջև:Ռուսաստանին անցավ Լոռին, Շիրակը,Ղարաբաղը,Գանձակը,Շամշադինը:

Հարց 4

Համառոտ ներկայացրեք Ռուս-Պարսկական պատերազմը

Պատասխան՝ 1826թ. Հուլիս 26-ին 60հազարանոց պատերազմը Աբաս Միզայի գլխավարության հարձակվեց Շուշի վրա 47օր Հայերը Ռուսները կրվեցինՊարցիկների դեմ:1726թ. Սեպտեմբերի 3 և Սեպտեմբերի 13-ին տեղի ունեցանՇամխորի և Գանձակի Ճակատամարտը Ռուսները հաղթեցին:1827թ.Հոկտեմբերի1

Ռուսական բանակի գեներալ Իվան Պասկեվիչը գրավեց Երևանի բերդը դրանիցհետո Ռուսները գրավեցին Թավրիզը Հոկտեմբերի 13-ին և ի վերջո 1828թ.Փետրվարի 13 Ռուսաստանի  Պարսկաստանի միջև կնքվեց հաշտությանպայմանագիրը, պայմանագիրը կնքվեց Թուրքմեջյա գյուղում:Ըստպայմանագրի Ռուսաստանին անցավ Արևլիան Հայաստանը Երևան քաղաքըՊարսկաստանից եկավ 45հազար Հայ 8000ընտանիք այդ մարդկանց վրա6տարի հարկ չդրեցին:Ռուս Պարսկական պատերազմի ժամանակ Հայժողովուրդը ցուցաբերեց մեծ քաջություն հատկապես մեծ գործիչ հոգևականՆերսես Աշտարակցին:               Իսկ Ռուսներից Հայերին մեծ օգնությունցուցաբերեց Ռուս նշանաոր բանաստեղծ,դիվանագետ,դեսպան ԱլեքսանԳրիվաբեդա որի անունով Երևանում կա փողոց, դպրոց, գյուխ և Երևանքաղաքի կենտրոնում է գտնվում Մանկավարժական համալսարանի կոխկինԿինոթատրոն Արարատի դիմաց Ալեքսան Գրիվաբեդի արձանը:

12.11.2015

Հայկական դպրոցները 19-րդ դարի առաջին կեսին

1.1810թ. Աստխաղանում բացվեց Աղաղաբյան դպրոցը

2.1815թ. Մոսկվայում բացվեց Հովհաննես Լազարյանի կտակարանով Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը այս դպրոցը ուներ հարուրաոր ուսանողներ 13լեզուներով գրքեր են տպվել Հունարեն,Ֆրանսերեն,Անգլերեն,Ռուսերեն,Գերմաներեն,Արաբերեն,Թուրքերեն, Պարսկերեն,Վրացերեն,Իսպաներեն,Իտարելեն և այլ լեզուներով

3.1824թ. Թիֆլիսում բացվեց Ներսիսյան դպրոցը

Ներսիսյան դպրոց Թիֆլիս

Հայկական միջնակարգ դպրոց հիմնադիրը եղել տաղանդաոր, հայրենասեր ամնային Հայոց կաթողիկոս Ներսես Աշտարեկցին 1824թ:Դպրոցը կառուցվել է մեծահարուստ Ալեքսանդր Մանթաշյանցը:Առաջին տեսուչն է եղել Հայ ականավոր գրող և մանկավարժ Հարություն Ալամդարյանը:Այս դպրոցը գոյություն է տեղի ունեցել 100տարի 1824-1924թթ.:

Հարց 1

Ովքեր են եղել Ներսիսյան դպրոցի առաջին շրջանավարտները

Պատասխան՝Հայ մեծ լուսաբվորիչ Խաչատուր Աբովյանը <<Հյուսիսափայլ>>-ի խմբագիր-հրատարակիչ, հրապարակախոս Ստեփանոսս Նազարյանը, Թիֆլիսի քաղաքապետը, թատրոնի ջատագովներից մեկը՝ Գալուստ Շերմազանյանը և ուրիշներ:

Հարց 2

Պատասխան՝Ուրիշ ինչ Հայ նշանաորներ են սովորել այս դպրոցում

Ներսիսյան դպրոցում են սովորել նշանավոր հայ գրող Պերճ Պռոշյանը, գրող ու մանկավարժ Ղազարոս Աղայանը, հանճարեղ բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանը, ականավոր գրող Դերենիկ Դեմիրճյանը, հայտնի ազգագրագետ Երվանդ Լալայանը և հայ մշակույթի շատ ու շատ այլ ականավոր գործիչներ։Այստե սովորել է նաև Խաչատուր Աբովյանի, Ստեփանոս Նազարյանի, Միքայել Նալբանդյանի, Ռափայել Պատկանյանի:

19.11.2015

Երիտթուրքեր

Հարց 1

Ովքեր են եղել նրանք

Պատասխան՝19րդ դարի վերջի երիտասարդ թուրք քաղաքական գործիչներ որոնք կրթություն են ստացել Եվրոպայում հատկապես Գերմանիյա:

Հարց 2

Երբ նրանք իշխանության եկան

Պատասխան՝1908թ. ամռանը Հուլիսի 23ին պետական հեղաշրջում արեցին ևիշխանությունը վերցրեցին:

Հարց 3

Ինչ պաշտոներ էին նրանք ներկայացնում

Պատասխան՝Թալեաթ փաշա ներքին գործերի նախարար,  էնվեր փաշազինորական նախարար, Ջեմալ փաշա ծովակալ, Հալիմ բեյ վարչապետ ևուրիշներ:

Հարց 4

Ինչու էին Հայերի բնաջնջում

Պատասխան՝

1.Հայերը կանգնած էին Երիտթուրքերի գլախաոր ծրագրի՝ Պանթուրքիզմի իրականացման դէմ այսինքն նրանք ցանկանում էին ստեղծել մեծ Թուրան պետություն որտեղ պետկե ապրեին Թուրքալեզու ժողովուրդ:

2.Երիտթուրքերը ցանկանում էին տիրանալ Հայերի ունեցածին:

Հարց 5

Որքան Հայ Կոտորվեց

Պատասխան՝1.500.000 Հայ, 600-800հազար հյուներ զոհվեց շուրջ 200.000:
Ցեղասպանություն

1.Ինչ է ցեղասպանությունը

Պատասխան՝ Մեկ ազգի ֆիզիկապես բնաջնջելը ազգի ու կրոնի համար կոչվում է ցեղասպանություն:

2.Հայերի գենոցիդը քանի փուլ է ունեց է

Պատասխան՝ 3փուլ  1փուլ 1894-1896թվերին կոտորվել է երեք հարյուր հազար Հայ:
2փուլ 1909թ.  կոտորվեց երեսուն հազար Հայ:
3փուլ  1914-1923թվերին կոտորվեց մեկ ու կես Հայ:

3.Աշխարհում քանի պետություն է ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը

Այսօր աշխարհում Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչեց 25պետությունը:
Առաջինը ճանաչեց Ուրուգվայը 1967թ.:Ճանաչել են Կանադան,  Ռուսաստանը, Ալմաթան,  Չեխիան, Շվեյցարյա, Սերբիան, Գերմանիան, Ագենտինիա, Բրազիլիյա, Կիպրոց, Լիտվիյա և այլ երկրներ:

Կիլիկիյա

Կիլիկյան գտնվում է փոքր ասիայի հարավ-արևլյան Միջերկյան ծովի ափին:

Կիլիկիան բաժանված է երեք մասի, 1.լեռնային 2.դաշտային 3.քարքարոտ Կիլիկյայում Հայերը ստեղծել է երեք իշխանություն 1.Ռուբինյան 2.Գող վասիլի 3.Փիլատոսի:
Ամենա հզոր Ռուֆինյան իշխանություն է:

Բագրատունիներ

9-րդ դարի վերչում 885թ. Օգոստոսի 26-ին Բագարան քաղաքում Գևորգ Գառնեցի կաթողիկոսը Հայոց իշխան Աշոտին օծեց:

Բագրատունիները ունեցել են 3 մայրաքաքը 1.Բագարանը 2.Կարսը 3.Անի
Ես կարղանում եմ: Հայոց պատմությունից

1.Քնարկումից հետո ես կարողանում եմ ինքնություն վերլուծել պատմական իրադարձությունը, հասկանալ այդ իրադարձության պատճարները և հետևանքները

Երբ ես անցնում էի Վանի թագաորությունը հասկացա որ մեր ժողոուրդը ունեցել է  շատ հարուստ պատմական անցյալ: Ստանալով այս իմֆորմացին ես կարողացա օգտվել մեր դպրոցի մեդիագրադարանից և ինտերնետի միջոցով ստացա լրացուցիչ գիտելիքներ:

2.Ես կարողանում եմ ինքնուրույն ներկայացնել  ցանկացած պատերազմական գործողության պատճառները, հետևանքները, արդյունքները և նշանակություները

Օրինակ՝ Երբ մենք անցանք Վարդանանց պատերազմի պատմությունը ես կարողացա տարբերել Վարդանանց պատերազմի պատճառները արիթից:Պատճառը այն էր  որ Հայ ժողոուրդը          ցանկանում էր ազատագրվել և վերակնգնել իր անկախությունը իսկ արիթը այն էր որ Պասիկները ստիպում էին Հայերին կրոնափոխ լինել:

3.Ես կարողացա ինքնուրույն ստեխծել ուսումնական նյութ ոսկերչության պատմության մասին

Ոսկերչությունը մարդկության ամենահին, լայնորեն տարածված արվեստներից մեկն է, որը մեծ տեղ ունի դեկորատիվ-կիրառական արվեստների հարուստ գանձարանում։ Ոսկյա զարդերը լրացրել են մարդկանց հագուստի համալիրները, տվել դրանց հատուկ տեսք, շքեղություն, որով դրսևորվել են կրողի սոցիալական վիճակը, ճաշակը, սոցիալ-տնտեսական պայմանները։ Հին Եգիպտոսում զարգացման բարձր մակարդակի վրա էր ոսկերչության արվեստը։ Որպես նյութ են ծառայել գերազանցապես ոսկին, մեղեսիկը, լազուրիտը, բրոնզը, հասպիսը, օբսիդիանը, զմրուխտը, կիրառվել են դրվագման,փորագրման, «սառը արծնապատման» եղանակները։ Միջագետքի Ոսկերչությանը հատուկ է եղել վառ բազմագունությունը, լազուրիտի հաճախակի կիրառումը, «սառը արծնապատման» եղանակը։ Մանրարուրք և հատիկազարդման եղանակներով պատրաստված բազմաթիվ առարկաներ են հայտնաբերվել Եգեյան մշակույթի երկրներից (հատկապես Միկենքի և Տրոյայի պեղումներից) և էտրուրիայից, որոնք աչքի են ընկնում զուսպ գունային լուծումներով։ Դրանք ոսկյա անոթներ են՝ եզան, ծովաստղի և այլ պատկերներով։ Հելլենիզմի և Հին Հռոմի ոսկերչության մեջ կրկին ի հայտ է եկել հնչուն բազմագունությունը։ Հելլենիզմի ժամանակաշրջանում ոսկերչության մեջ լայն կիրառություն են ստացել արծաթյա գեղարվեստական առարկաները։ 3-4-րդ դարերում Սասանյան Իրանի եսկերչության մեջ տարածվել են դրվագված, ձուլված, Փորագրված պատկերներով ոսկյա և արծաթյա առարկաները։ Վաղ իսլամական մշակույթում պերճանքի առարկաների նկատմամբ զուսպ վերաբերմունքը սկզբնական շրջանում արգելք է հանդիսացել ոսկերչության զարգացմանը։ Մակայն հետզհետե Հին Իրանի և հելլենիստական մշակույթի ավանդական նմանակմամբ այն հասել է զարգացման բարձր աստիճանի։

Հայաստանը 5-րդ դարում

1.Որ թվականին և որտեղ Մեսրոպ Մաշտոցը  ստեղծեց Հայկական այբուբենը

Պատասխան` 405թ. Եդեսյա քաղաքում Մ.Մաշտոցը գրեց Հայկական այբուբենը:Այս այբուբենը բաղկացած է եղել 36տառերից:

2.Երբ վերացավ Արշակունիների թագաորությունը

Պատասխան`Արշակունիների թագաորությունը վերացավ 428թ.:Արշակունիների թագաորությունի առաջին թագաոր եղել է Տրդատ Ա-ն վերջին թագաորը եղել է Արտաշես Արշակունին:

3.Ով է եղել Վարդան Մամիկոնյանը

Պատասխան`5-րդ դարի Հայոց սպարապետ, նա պայքարել է Պարսիկների դեմ քանի որ Պարսիկները գրավել էին Հայաստանը և ցանկանում էին Հայ ժողովրդին դարցնել կրակա պաշտ:

27.11.2014

1.Երբ է սկսել Վարդանաց պատերազմը

Պատասխան`450-451թթ.

2.Ում դեմ է ուղղված եղել այս պատերազմը

Պատասխան`Պարսիկների դեմ

3.Որն է այս պատերազմի գլխավոր պատճառը

Պատասխան`Պարսից առքա Հազկերտ երկրորդը 449թ. Հայերին ստիպեց ընդունել կրակա պաշտություն, ահա սա էր Հայերի ապստաբության գլխավոր պատճառը:

4.Երբ է տեղի ունեցել Ավարայրի ճակատամարտը

Պատասխան`451թ. մայիսի 26-ին Տղմուտ գետի ափին Ավարայրի դաշտում տեղի ունեցավ այս ճակատամարտը:

Հարցեր ստուգարքի համար

1.Ինչենք հասկանում ազատություն ասելով

Պատասխան`Ազատությունը դա մարդու բարձագույն արժեքն է որից կարող է օգտվել ցանկացած մարդ:

2.Ինչ է ասել Անգլիացի մտածոխ Ջոն Լոկը

Պատասխան`Մարդը ծնված պահից սկսած պետկ է լինի 3արժեքներ կրող դրանքեն երջանիկ, ազատ, և ունենա մասնաոր սեփականություն:

3.Արցյոք սուտ խոսելը կարող է մարդու համար օգտակար լինել

Պատասխան`Միանշանակ ոչ …:

28.10.2014

Հարցեր ստուգարքի համար

1.Որտեղ է գտնվում Հայկական լեռնաշխարհը

Առաջաոր ասիայում

2.Որքան է մեծ Հայքի և փոքր Հայքի տարածքները

Մեծ Հայքը 311

Փոքր Հայք 80

3.Հայկական լեռնագագաթ ամենաբարձր լեռնագագաթը

Արարատը 5165մ

Դրածո թագաորներ

1.2-4թվին թագաոր է եղել Արյոբարյզավեսը

2.Արտավազտ 4-րդ 4-6թիվ

Այս երկու օտար թագաորներին Հայերը սպանեցին

3.6թվականին մի կանի ամիս թագաորեց Տիգրան 5-րդ որը Հրայեր մայրական կողմից Հայ էր

4.Էրատո թագուհին Հայուհի 6-12թվականերին

5.Ոնոն 12-16թվականին Պարտև էր

6.Զենոն Արտաշես 18-34թվականերին Հյուներ սակայն Հայ ժողովրդի կողմից ունդունվեց

Քանի որ Զենոնը հարգում էր Հայերի ավանդունդները, լեզուն և այլը

7.Արշակ 1-ին 34-35թվականերին

8.Միհրդատ 35-37թվականերին Վրացի

9.Սարաթուկ 1-ին 37-43թվականերին Պարթև

10.Միհրդատ 43-51թվականերին Վրացի

11.Ռադամիս 51-52թվականերին Վրացի

Ահա սրանքեյն այդ Դրացո թագաորները բացի Հայ ազգի Էրատո թագուհուց:

Հարցեր ստուգարքի համար

Հարց 1

Որ լեռնագագաթն է համարվում հայկական լեռնագագաթն է համարվում ամենա բարցր լեռնագագաթը

Արարատ լեռը-5165մ.

Հարց 2

Որ լեռն է Հ.Հ. ամենա բարցր լեռը

Արագած-4096մ.

Հարց 3

Ինչ գետեր գիտենք

Եփրատը միանալով Տիգրիսին թափվում է Պարսից ծոց

Արաքսը միանալով Կուռ թափվում է Կասպից ծով

Հարց 4

Ինչ խոշոր լճեր կան

Սևանա լիճ կամ Գեղամա ծով

Ուրմյա լիճ կամ Կապուտան ծով

Հարց 5

Որքան է Մեծ Հայքի և Փոքր Հայքի տարածքը

Մեծ Հայքի-300.000քառ. կմ.

Փոքր Հայք-80.000ք.կմ.

Հարց 6

Քանի նահանգ և քանի գավար ունի Մեծ Հայքը

15նահանգ

191գավառ

Հարց 7

Ինչու մենք մեզ կոչում էնք Հայ իսկ մեր երկիրը Հայաստան

Ըստ Խորենացու հայերը առաջաց էլ են Հայկ նահապետի                                                         Հայկական լեռնաշխարհում բնակվում էին Հայաս ցեխը դրա համար մեր երկիրը կոչվեց Հայաստան:

Հարց 8

Ինչու են օտար երկրացիք մեր երկիրը կոչում Արմենիա

Արամնահապետի անունով օտար երկրացիք մեր երկիրը կոչում են Արմենիա

Հարց 9

Որ ժողովուրդն է Հայերին կոչում Սոմխեյի և երկիրը Սոմխեթյան

Վրացիները

Արտաշես առաջին

Հարցաշար

Հարց 1

Ով է եղել Արտաշես առաջինը

Պատասխան` Հայոց թագաոր, կառավարել է ք.ա.189-160թ.

Հարց 2

Արտաշես առաջինը ինչ քայլեր է ձերնարկել

Պատասխան` Առաջին քայլ` Արտաշես առաջինը ըստ Հյուն աշխատագետ Ստրաբոնի միաորվել հայկական տարածքները:

Հարց 3

Որ տարածքները Արտաշես միաորեց

Պատասխան` Արևելքում մեծ հայքին միաորեց երկու մեծ տարածք Փայտակարանը և Կասպիծ երկիիրը: Հյուսիսում Արտաշես առաջինը մեծ Հայքին միաորեծ Գուգարք                          Արևմուտքում Արտաշես առաջինը  մեծ հայքին միաորեծ բարցր Հայքը:

Հարց 4

Ինչ քաղաք է կարուցել Արտաշեսը

Ք.ա.       Արաքս և Մեծամոր գետերում կարուցեծ Արարատ մայրաքաղաքը

Նախնադարյան  կ. հ.

1.Ամենաերկարը որ դարն է եղել

Պատասխան`Քարե դարը որը եղել է 3մասի հին քարե դար, միջին քարե դար և նոր քարե դար:

Հայկական լեռնաշխարհ

1.Որտեղ է գտնվում Հայկական լեռնաշխարհը և ինչ սահմաներ ունի

Պաատասխան`

2.Հայկական լեռնաշխարհում ինչ լճել գիտեք

Պատասխան`Սեվանա լիճ կամ Գեղամա ծով

Վանա լիճ կամ Բզմունյած ծով

Ուրմյա լիճ կամ Կապուտան ծով

3.Հայկական լեռնաշխարում ինչ գետերեն հոսում

Պատասխան`Երփրատ,Արաքս,Գայլ,Տիգրիս,Հալիս,Ճորող,Կուռ

4.Այս գետերը ուրեն թափվում

Պատասխան` Երփրատը միանալով Տիգրիս գետին թափվումեն Պարսիծ ծոծ

Արաքսը միանալով Կուռ գետին թափվումե Կասպիծ ծով

Երբ է առաջաց է այս թագաորությունը

Այս թագաորությունը առաջացել է Քրիստոսից առաջ  9 երորդ դարում գոյություն է ունեցել մինչև 7 երորդ դարի վերջը

Վանի թագաորության հիմնադիրը եղել է Արամո Ուրարտացին 859-849թ

Ով է կառուցել Տուշպա-վան  մայրաքաղաքը:

Սարդուրի 1 կառուցել է Տուշպա-վան մայրաքաղաքը 835 Տուշպեա Աստվածուհու մասին:

Վանի որ թագաորն է ստեղծել ուրարտական սեպագրերը

Սարդուրի առաջինի որդին Իշպուինը

Ով է ստեղծել ուրարտուի կամ վանի թագաորության բանակը:

Բանակի ստեղծողը եղել է նույն մարդը Իշպուինը բանակը բաղկացած է 3 զորատեսակներից հետեվակ,հեծելազոր,մարտակարքեր:

Վանի թագաորությունում ովքեր ինչ քաղաքներ կառուցել:

Մենուան կառուցել է իր անունով քաղաք Մենուա Խինիլի,Ռուսա առաջինը կառուցել է Ռուսա Խինիլի քաղաքը Արգիշտի արաջինը կառուցել է երկու քաղաք Արգիշտի Խինիլի քաղաքը Էրեբունի կառուցվել է Ք.Ր.Ա 782թ այժմ Երեվան,Ռուսա երկրորդը կարմիր բլուրի վրա նեկաիս չարբախում կառուցել է Թեյշեբայինին քաղաքը:

Ուրատույում ըստ դիցարանի քանի աստվացներեն եղել

Ուրարտուի դիցարանը եղելե 79աստված գլխաոր աստվածը եղել է Խալդը հայր աստվածը մայր աստվածը եղել է Խալդի կինը Վալուբանը:Տուշպեանը եղելե բերքի աստվածը Թեշեբան կայծակի

Երվանդուների թագաորություն

Ըստ Մովսես Խորենագու ով է եղել առաջինն  հայ թագաորը

Պարույր նահապետը

Որքան է կազմել Երվանդի բանակը

Երվանդը ունեցել է 48հազար բանակ

Ով է հաճորդել Երվանդ առաջինին

Իր որդի Տիգրան առաջինը:

Մաթեմատիկա

04.09.2015

վարժ 7

1.X2<4

X2<22

Xe(-2;2)

2.X2>0,25

X2>0,52

X>+-0,5

Xe(-0,5;…)

3.X3>1/8

X3>1/23

X>1/2

Xe(1/2;…)
04.09.2015
Տանը

1. Դիցուք f(x)=x26 : Բաղդատել թվերը

1)f(7) և f(8)=f(182)<f(208)

2)f(0,3) և f(0,4)=f(7,8)<f(10,4)

3)f(-24) և (-23)=f(-624)<f(598)

4) f(-5,5) և f(-5,4)=f(-143)<f(140,4)

5) f(-52) և f(52)=f(-1352)<f(1352)

6) f(- 7,3) և f(8)=f(-189,8)<f(208)

2. Դիցուք f(x)=x31 : Բաղդատել թվերը

1) f (13) և f (12)=f(403)>f(372)

2) f (0,02) և f (0,01)=f(0,62)>f(0,31)

3) f (-4) և f (-10)=f(-124)>f(-310)

4) f (- 9,4) և f (- 9,5)=f(291,4)>f(294,5)

5) f (- 73) և f (73)= f(-2263)<f(2263)

6) f (- 5,9) և f (6)=f(-182,9)<f(186)

Անգլերեն

A New Home

He moves to a new city. There are many buildings. There are a lot of people walking. There are many taxis. He feels lonely. Everyone acts so different here. He goes to his new scool. He sees a friendly looking person. He asks him to show him around.

Թարգ.

Նոր տուն

Նա տեղափոխվում է նոր քաղաք: Կան բազմաթիվ շենքեր. Կան շատ մարդիկ քայլում. Կան բազմաթիվ տաքսիները. Նա զգում է միայնակ. Յուրաքանչյուր ոք հանդես այնքան տարբեր են այստեղ. Նա գնում է իր նոր գյուղի ավագ դպրոցի. Նա տեսնում է ընկերական փնտրում մարդուն. Նա խնդրում է նրան ցույց տալ նրան շուրջ.

Home

F)

1.I love
2.Throuw 3.It seem 4.You need 5.Some people prefer 6.I don’t understand 7.I’m waiting
Home

C)

1.Were top musicians studying for many years?
2.What’s going on? I hope you are not touch my things!
3.It’s  a small business, so each person dos doing lots of different jobs.
4.Does Christine listen to the radio, or is that the TV I can hear?
5.I am usually buying a special ticket each week for the bus because it’s cheaper.
6.Our washing machine will be starting when you press this button.
7.How’s the match going? Does our team win?
8.Many people are enjoying spending time on the beach on holiday.

D)

1.am working
2.aren’t going
3.gets
4.Dues Gary ever talk
5.In squash, you are hitting a ball against a wall.
6.read
7.Do you practise
8.are doing
9.knows
10.How do you spell your name?

Ոսկերչություն

Ես կարողանում եմ:Ոսկերչություն

Ես կարողանում եմ գլանեմ մետաղներ գլանման ժաման ես կարողանում եմ ստանալ տարբեր ձևրի մետաղներ:Ես արդեն կարողանում եմ պատրաստել խաչեր, մատանիներ, կալցոներ և շղթաներ:Ես արդեն պատրաստել եմ մի քանի խաչեր, մատանիներ և կալցոներ:Ես հիմա պատրաստում եմ շղթա: Ես նաև գիտեմ որ ոսկու խտությունը 19,3կգ դմ³  է, ոսկին հալման ջերմաստիճանը 1064% C, արծաթի խտությունը 10,5կգ դմ³  է,արծաթը հալվում է 960,5% C ջերմաստիճանում, պլատինի խտությունը 215կգ դմ³ է, պլատինը հալման ջերմաստիճանը 1773% C:Ես կարողանում եմ նաև հաշվել ոսկու հարգը օրինակ՝ վերցնում եմ 3գրամ 999.9 հարգի  ոսկի որից պետք է ստանալ 585 հարգի ոսկի  հաշվարկը կատարում ենք հետևյալ կերպ

999.9/585=1.7

3*1.7=5.1   արդյունքում կստացվի 5.1 գրամ 585 հարգի ոսկի

Անգլերեն

17.03.2015

Quiet-հանգիստ

Wear-հաքնել,կրել

Weather-եղանակ

Rain-անձրև

Turn off-անջատել

Build-կարուցել

Cook-եփել

Go-գնալ

Have-ունենալ

Stand-կանգնել

Stay-մնալ

Swim-լողալ

Work-աշխատել

1)1.she’s eating an apple.

2.he is waiting for a bus.

3.They are playing football.
Round The World-Alone
John White is a bus driver.

He likes his job, but he loves his boat.

Once a year, Joh goes on a short journey in the boat.

His wife Pauline and son Andy often go with him.

This year is different.

John is taking a year off from his job and is sailing around the world.

And he’s doing it alone.

An exciting journey?

Yes and no.

‘Sometimes, dolphins and whales swim along with the boat, and sometimes I sail past beautiful tropical islands,’ says John.

‘But sometimes the weather gets bad and then I have problems.’

John wants to he wants the weather to be better.
journey-ճամփորդություն

24.02.2015
February 24
Events
1.303 – Galerius publishes his edict that begins the persecution of Christians in his portion of the

Roman Empire.
2.484 – King Huneric removes the Christian bishops from their offices and banished some to Corsica. A few are martyred, including former proconsul Victorian along with Frumentius and other merchants. They are killed at Hadrumetum after refusing to become Arians.
3.1303 – Battle of Roslin, of the First War of Scottish Independence.
4.1387 – King Charles III of Naples and Hungary is assassinated at Buda.
5.1525 – Spanish-Imperial army defeat French army at Battle of Pavia.
6.1538 – Treaty of Nagyvárad between Ferdinand I and John Zápolya.
7.1582 – With the papal bull Inter gravissimas, Pope Gregory XIII announces the Gregorian calendar.
8.1607 – L’Orfeo by Claudio Monteverdi, one of the first works recognized as an opera, receives its première performance.
9.1711 – The London première of Rinaldo by George Frideric Handel, the first Italian opera written for the London stage.
10.1803 – In Marbury v. Madison, the Supreme Court of the United States establishes the principle of judicial review.
11.1809 – London’s Drury Lane Theatre burns to the ground, leaving owner Richard Brinsley Sheridan destitute.
12.1821 – Final stage of the Mexican War of Independence from Spain with Plan of Iguala .
13.1822 – The first Swaminarayan temple in the world, Shri Swaminarayan Mandir, Ahmedabad, is inaugurated.
14.1826 – The signing of the Treaty of Yandabo marks the end of the First Anglo-Burmese War.
15.1831 – The Treaty of Dancing Rabbit Creek, the first removal treaty in accordance with the Indian Removal Act, is proclaimed. The Choctaws in Mississippi cede land east of the river in exchange for payment and land in the West.
16.1848 – King Louis-Philippe of France abdicates the throne.
17.1863 – Arizona is organized as a United States territory.

18.1868 – Andrew Johnson becomes the first President of the United States to be impeached by the United States House of Representatives. He is later acquitted in the Senate.
19.1875 – The SS Gothenburg hits the Great Barrier Reef and sinks off the Australian east coast, killing approximately 100, including a number of high-profile civil servants and dignitaries.
20.1881 – China and Russia sign the Sino-Russian Ili Treaty.
21.1895 – Revolution breaks out in Baire, a town near Santiago de Cuba, beginning the Cuban War of Independence, that ends with the Spanish–American War in 1898.
22.1916 – Governor-General of Korea established clinic called Jahyewon in Sorokdo to segregate Hansen’s disease patients.
23.1917 – World War I: The U.S. ambassador to the United Kingdom is given the Zimmermann Telegram, in which Germany pledges to ensure the return of New Mexico, Texas, and Arizona to Mexico if Mexico declares war on the United States. 1918 – Estonian Declaration of Independence.
24.1920 – The Nazi Party is founded.
25.1942 – The Battle of Los Angeles, one of the largest documented UFO sightings in history; the event lasted into the early hours of February 25.
26.1942 – An order-in-council passed under the Defence of Canada Regulations of the War Measures Act gives the Canadian federal government the power to intern all “persons of Japanese racial origin”.
27.1944 – Merrill’s Marauders: The Marauders begin their 1,000-mile journey through Japanese occupied Burma.
28.1945 – Egyptian Premier Ahmad Mahir Pasha is killed in Parliament after reading a decree.
29.1968 – Vietnam War: The Tet Offensive is halted; South Vietnam recaptures Hué.
30.1971 – The All India Forward Bloc holds an emergency central committee meeting after its chairman, Hemantha Kumar Bose, is killed 3 days earlier. P.K. Mookiah Thevar is appointed as the new chairman.
31.1976 – Cuba: national Constitution is proclaimed.
32.1980 – The United States Olympic Hockey team completes their Miracle on Ice by defeating Finland 4-2 to win the gold medal.

33.1981 – An earthquake registering 6.7 on the Richter scale hits Athens, killing 16 people and destroying buildings in several towns west of the city.
34.1983 – A special commission of the U.S. Congress releases a report that condemns the practice of Japanese internment during World War II.
35.1984 – Tyrone Mitchell perpetrates the 49th Street Elementary School shooting in Los Angeles, killing two children and injuring 12 more.
36.1989 – Ayatollah Ruhollah Khomeini offers a US$3 million bounty for the death of The Satanic Verses author Salman Rushdie.
37.1989 – United Airlines Flight 811, bound for New Zealand from Honolulu, rips open during flight, blowing 9 passengers out of the business-class section.
38.1996 – The last occurrence of February 24 as a leap day in the European Union and for the Roman Catholic Church.
39.1999 – The U.S. state of Arizona executes Karl LaGrand, a German national convicted of murder during a botched bank robbery, in spite of Germany’s legal action to attempt to save him.
40.2006 – Philippine President Gloria Macapagal-Arroyo declares Proclamation 1017 placing the country in a state of emergency in attempt to subdue a possible military coup.
41.2007 – Japan launches its fourth spy satellite, stepping up its ability to monitor potential threats such as North Korea.
42.2008 – Fidel Castro retires as the President of Cuba after nearly fifty years.
43.2011 – Final Launch of Space Shuttle Discovery (OV-103).
20.02.2015
1)Choose the correct form

1.We sometimes read books.

2.Emily goes to the disco.

3.It often rains on Sundays.

4.Pete and his sister wash the family car.

5.I always hurry to the bus stop.

2)Put the verbs into the correct form

1.I like lemonade very much.

2.The girls always listen to pop music.

3.Janet never wears jeans.

4.Mr Smith teachs Spanish and French

5.You do your homework after school.

3.Fill in the correct form of the verbs

1.We have a nice garden.

2.She is six years old.

3.Simon haves two rabbits and five goldfish.

4.I am from Vienna, Austria.

5.They are Sandy’s parents.

Sting (musician)
Gordon Matthew Thomas Sumner CBE (born 2 October 1951), known on stage as Sting, is an English musician, singer-songwriter, multi-instrumentalist, activist, actor and philanthropist. He was principal songwriter, lead singer, and bassist for the new wave rock band The Police from 1977 to 1983, before launching a solo career.
He has included rock, jazz, reggae, classical, new-age and worldbeat in his music.As a solo musician and a member of The Police, he received 16 Grammy Awards, his first for best rock instrumental in 1980, three Brit Awards, including Best British Male in 1994 and Outstanding Contribution in 2002,a Golden Globe award, an Emmy Award, and three Academy Award nominations for Best Original Song. He was inducted into the Songwriters Hall of Fame in 2002 and the Rock and Roll Hall of Fame as a member of Police in 2003. In 2000, he received a star on the Hollywood Walk of Fame for recording. In 2003, Sting received a CBE from Elizabeth II at Buckingham Palace for services to music, and was made a Kennedy Center Honoree at the White House in 2014.
With The Police, Sting became one of the world’s best-selling music artists. Solo and with The Police, he sold 100 million records. In 2006, Paste ranked him 62nd of the 100 best living songwriters.He was 63rd of VH1’s 100 greatest artists of rock, aHe has collaborated with other musicians, including “Rise & Fall” with Craig David, “All for Love”, with Bryan Adams and Rod Stewart, and introduced the North African musical Raï to Western audiences by his international hit “Desert Rose” with Cheb Mami.nd 80th of Q magazine’s 100 greatest musical stars of 20th century.

Eric Clapton
Eric Patrick Clapton, CBE (born 30 March 1945), is an English musician, singer-songwriter and guitarist. He is the only three-time inductee to the Rock and Roll Hall of Fame: once as a solo artist and separately as a member of the Yardbirds and Cream. Clapton has been referred to as one of the most important and influential guitarists of all time.Clapton ranked second in Rolling Stone magazine’s list of the “100 Greatest Guitarists of All Time”and fourth in Gibson’s “Top 50 Guitarists of All Time”.number five in Time magazine’s list of “The 10 Best Electric Guitar Players” in 2009.
In the mid-1960s, Clapton left the Yardbirds to play blues with John Mayall & the Bluesbreakers. Immediately after leaving Mayall, Clapton joined Cream, a power trio with drummer Ginger Baker and bassist Jack Bruce in which Clapton played sustained blues improvisations and “arty, blues-based psychedelic pop”.For most of the 1970s, Clapton’s output bore the influence of the mellow style of JJ Cale and the reggae of Bob Marley. His version of Marley’s “I Shot the Sheriff” helped reggae reach a mass market.Two of his most popular recordings were “Layla”, recorded while he was a member of band Derek and the Dominos; and Robert Johnson’s “Crossroads”, recorded by band Cream. Following the death of his son Conor in 1991, Clapton’s grief was expressed in the song “Tears in Heaven”, which featured in his Unplugged album.
Clapton has been the recipient of 18 Grammy Awards, and the Brit Award for Outstanding Contribution to Music. In 2004, he was awarded a CBE at Buckingham Palace for services to music.In 1998, Clapton, a recovering alcoholic and drug addict, founded the Crossroads Centre on Antigua, a medical facility for recovering substance abusers.
My favorite sport
Swimming is an excellent sport for individuals who are blind or visually impaired. It has been practiced for many years by individuals of all ages, for competition, fitness, and fun. Rules for competitive swimming are governed by the IBSA Swimming Rules, which can be found on this web site (see rules). IBSA rules are based on FINA rules and outline the adaptations for swimmers who are blind or visually impaired. Swimmers compete in 3 sight classifications as defined by IBSA with B1 no sight at all, and B3 being up to 10 %. In B1 competition, swimmers must wear darkened goggles. A team coach directs the takeover for relays, as the swimmers may not be able to see their teammate approaching. Allowances are made in the rules for B1 swimmers who may be too close to a lane line to execute technically correct arm strokes or touches in butterfly or breaststroke. Tapping: In the early 1980’s, a technique was developed of letting the swimmer who is blind know that the end of the pool is coming. Dedication, experimentation, and hard work by Wilf and Audrey Strom resulted in the technique known as tapping. A knowledgeable and experienced sighted sport guide (tapper) who gives the blind or visually impaired person some of the necessary information they would see if they could, acts as a tapper for B1 swimmers, and some B2 and B3 swimmers as well. These tappers are essential in enabling the blind swimmer to reach their optimum performance level. They make it possible for the blind or visually impaired swimmer to test his/her limits and are an important part of both training and competition. Swim tappers must synchronize their tap with the swimmer’s stroke movement and momentum – at exactly the right time to enable the swimmer who is blind to swim at top speed, without fear of crashing into the end of the pool, and to execute a racing turn without losing precious fractions of seconds in a race. A high level of trust is crucial. Tappers are positioned at each end of the pool and use a rod with a firm foam tip to touch or tap the swimmer at the correct moment.
My Hobby
My hobby is reading. I read story books, magazines, newspapers and any kind of material that I find interesting.
This hobby got started when I was a little boy. I had always wanted my parents to read fairy tales and other stories to me. Soon they got fed up and tired of having to read to me continually. So as soon as I could, I learned to read. I started with simple ABC books. Soon I could read simple fairy tales and other stories. Now I read just about anything that is available.
Reading enables me to learn about so many things that I would otherwise not know. I learned about how people lived in bygone days of magic and mystery. I learned about the wonders of the world, space travel, human achievements, gigantic whales, tiny viruses and other fascinating things of our world.
The wonderful thing about reading is that I do not have to learn things the hard way. For example, I do not have to catch a disease to know that it can kill me. I know the danger so I can avoid it. Also I do not have to go deep into the jungle to learn about the tiger. I can read all about it in a book.
Books provide the reader with so much information and facts. They have certainly helped me in my daily life. I am better equipped to cope with living. Otherwise I would go about ignorantly learning things the hard way.
So I continue to read. Besides being more informed about the world, I also spend my time profitably. It is indeed a good hobby.
bygone-happening in a past time

cope with-to deal successfully with a difficult situation

informed-having a lot of knowledge
Abba

ABBA (stylized ᗅᗺᗷᗅ) was a Swedish pop group formed in Stockholm in 1972, comprising Agnetha Fältskog, Björn Ulvaeus, Benny Andersson, and Anni-Frid Lyngstad. ABBA is an acronym of the first letters of the band members’ first names and is sometimes stylized as the registered trademark ᗅᗺᗷᗅ. The band became one of the most commercially successful acts in the history of popular music, topping the charts worldwide from 1975 to 1982. It also won the Eurovision Song Contest 1974, giving Sweden its first triumph in the history of the contest and being the most successful group ever to take part in the competition.

ABBA has sold over 380 million albums and singles worldwide,which makes it one of the best-selling music artists of all time, and the second best-selling music group of all time. ABBA was the first group to come from a non-English-speaking country that enjoyed consistent success in the charts of English-speaking countries, including the UK, Ireland, the U.S., Canada, Australia, New Zealand, and South Africa. The group also enjoyed significant success in Latin American markets, and recorded a collection of their hit songs in Spanish.

During the band’s active years, Fältskog and Ulvaeus were married, as were Lyngstad and Andersson, although both couples later divorced. At the height of their popularity, both relationships were suffering strain which ultimately resulted in the collapse of the Ulvaeus–Fältskog marriage in 1979 and the Andersson–Lyngstad marriage in 1981. These relationship changes were reflected in the group’s music, with later compositions including more introspective, brooding, dark lyrics.

After ABBA broke up in late 1982, Andersson and Ulvaeus achieved success writing music for the stage while Lyngstad and Fältskog pursued solo careers with mixed success. ABBA’s music declined in popularity until several films, notably Muriel’s Wedding and The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert, revived interest in the group and the spawning of several tribute bands. In 1999, ABBA’s music was adapted into the successful musical Mamma Mia! that toured worldwide. A film of the same name, released in 2008, became the highest-grossing film in the United Kingdom that year. The group was inducted into the Rock and Roll Hall of Fame on 15 March 2010.

ABBA were honored at the 50th anniversary celebration of the Eurovision Song Contest in 2005, when their hit “Waterloo” was chosen as the best song in the competition’s history.
The Beatles

The Beatles were an English rock band that formed in Liverpool in 1960. With members John Lennon, Paul McCartney, George Harrison and Ringo Starr, they became widely regarded as the greatest and most influential act of the rock era. Rooted in skiffle, beat and 1950s rock and roll, the Beatles later experimented with several genres, ranging from pop ballads and Indian music to psychedelic and hard rock, often incorporating classical elements in innovative ways. In the early 1960s, their enormous popularity first emerged as “Beatlemania”, but as their songwriting grew in sophistication they came to be perceived as an embodiment of the ideals shared by the era’s sociocultural revolutions. The Beatles built their reputation playing clubs in Liverpool and Hamburg over a three-year period from 1960. Manager Brian Epstein moulded them into a professional act and producer George Martin enhanced their musical potential. They gained popularity in the United Kingdom after their first hit, “Love Me Do”, in late 1962. They acquired the nickname “the Fab Four” as Beatlemania grew in Britain over the following year, and by early 1964 they had become international stars, leading the “British Invasion” of the United States pop market. From 1965 onwards, the Beatles produced what many consider their finest material, including the innovative and widely influential albums Rubber Soul (1965), Revolver (1966), Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band (1967), The Beatles (commonly known as the White Album, 1968) and Abbey Road (1969). After their break-up in 1970, they each enjoyed successful musical careers. Lennon was shot and killed in December 1980, and Harrison died of lung cancer in November 2001. McCartney and Starr, the surviving members, remain musically active. According to the RIAA, the Beatles are the best-selling music artists in the United States, with 178 million certified units. They have had more number-one albums on the British charts and sold more singles in the UK than any other act. In 2008, the group topped Billboard magazine’s list of the all-time most successful “Hot 100” artists; as of 2015, they hold the record for most number-one hits on the Hot 100 chart with twenty. They have received ten Grammy Awards, an Academy Award for Best Original Score and fifteen Ivor Novello Awards. Collectively included in Time magazine’s compilation of the twentieth century’s 100 most influential people, they are the best-selling band in history, with estimated sales of over 600 million records worldwide.

I can speak English.

Hi, I am Aram Geghmyan. I am fourteen years old. I was born in Erevan in area of Malatia-Sebastia. From the first class  I  learn at this school. From the beginning I have learned at “Mkhitar Sebastaci” complex for six years, then went to Mother school where I have learned 3 years. This year I came to this school and chosed the Jewelery subject. I have my English lesson 3 days a week :on  Tuesdays, Thursdays and Fridays.  I have attended to “Mkhitar sebastaci” complex nursery school at B4.

Happy new year my dear.

I wish you  the best.

Let the New Year bring you success.

Be always happy and smiling…

London

London is the capital city of England and the United Kingdom.It is the most populous city in the United Kingdom with a metropolitan area of over 13 milion inhabitants.London has a diverse range of peoples and cultures, and more than 300 languages are spoken within Greater London.London contains four World Heritage Sites: the Tower of London; Kew Gardens; the site comprising the Palace of Westminster, Westminster Abbey, and St Margaret’s Church; and the historic settlement of Greenwich (in which the Royal Observatory, Greenwich.Other famous landmarks include Buckingham Palace, the London Eye, Piccadilly Circus, St Paul’s Cathedral, Tower Bridge, Trafalgar Square, and The Shard. London is home to numerous museums, galleries, libraries, sporting events and other cultural institutions, including the British Museum, National Gallery, Tate Modern, British Library and 40 West End theatres. The London Underground is the oldest underground railway network in the world.

Կոմպոստ

Թափոնների քանակի կրճատման ու դրանց վերօգտագործման լավագույն միջոցներից մեկը կոմպոսի պատրաստումն է: Կեսաքայքայվող նյութերը կարելի է վերամշակել կոմպոստի` արժեքավոր օրգանական պարապտանյութերի : Կոմպոստ կարելի է վերապատրաստել ինչպես տնային այնպես էլ քաղաքային մասշտաբի կոմպոստ արտադրող մեծ գործարաններում:

Կոմպոստը մասնակիորեն քայքայված օրգանական նյութ է: Այն առաջանում է բնական միջավայրում` անտառում գետնին թափված տերևների և աղբի քայքայումից: Տան պարտեզներում մենք կարող ենք ավելի արագ ստանալ նույն արդյունքը` պատրաստելով կոմպոստի կույտ: Ժամանակի ընթացքում կոմպոստի հետագա քայքայման արգասիքները և հողի մյուս բաղադրիչները փոխազդելով միմյանց հետ առաջացնում եմ հումուս: Հումուսը հողի գլխավոր բաղադրիչն է, որի կազմավորման համար պահանջվում են երկար տարիներ: Օրգանական նյութերի` կոմպոսի կամ հումուսի անհրաժեշտ քանակությունը չափազանց կարևոր է հողը պահպանելու համար: Կոմպոստ պատրաստելու համար պահանջվում են սննդարար նյութեր,թթվածին, ջուր, միկրոօրգանիզմներ և ժամանակ: Սննդարար նյութեր:

Պարտեզի մանցուկները`հիմնականում չոր տերևները և ճյուղերը ածխածնով հարուստ զանգված են: Թարմ, կանաչ մնացորդները և խոհանոցային թափոնները հարուստ են ազոտով: Կատարյալ խառնուրդը պետք է պարունակի մոտավորապես 3 բաժին ածխածին և 1 բաժին ազոտ: Գոյություն ունեն շատ այլ թափոններ, որոնք կարելի է կոմպոստի վերածել` թեյի տերևները, սուրճի նստվածքը, կավի մնացորդները և այլն: Թթվածին: Թթվածինը չափազանց կարևոր է կոմպոստի պատրաստման համար: Սկզբնական շրջանում կույտը նոսր է և բավականին թթվածին է պարունակում: Զանգվածի խտանալու հետ մեկտեղ անհրաժեշտ է որոշակի ժամանակ անց ապահովվել թթվածնի մուտքը դեպի զանգված: Ջուր: Միկրոօրգանիզներին անհրաժեշտ է խոնավություն, բայց ոչ մեծ քանակությամբ:

Եթե ողջ օդային տարածքը լցվի ջրով, ապա զանգավածը կդառնա թթվածնազուրկ: Զանգվածի համար խոնավության պարունակությունը պետք է լինի 50%: Միկրոօրգանիզմներ: Միկրոօրգանիզմները զանգվածի մեջ հայտնվում են հում նյութի հետ: Միկրոօրգանիզմների մուտքը հաստատ ապահովելու համար պետք է զանգվածին պարբերաբար ավելացնել հող կամ գոմաղբ: Ժամանակ: Գործընթացի հաջող ընթացքի դեպքում քայքայման դպրոցեսը տևում է մոտ տասը շաբաթ: Փորքան մեծ է լինի կոմպոստացման զանգվածը այնքան գործընթացը բարեհաջող կընթանա: Կոմպոստացման գործընթացին խանգարող նյութերն են ` · Մսեղենը, ձկնեղենը, ձեթը, յուղը. Սրանք գրավում են վնասատուներին (առնետներ) · Մեծ քանակությամբ աղաջրերը, աղը վնաս է ինչպես հողին և բույսերին, այնպես էլ կոմպոստին · Թունավոր մոլախոտերի պտուղներն ու սերմերը · Մեծ քանակությամբ մոխիրը · Մեծ ճյուղերը

Ինչպես պատրաստել Կոմպոստ-https://www.youtube.com/watch?v=x_wvHqXyYX0
Բնական աղետ

Աղետը պատահրա է, որը լինում է բնական կամ տեխնածին: Աղետի արդյունքում մահանում են շատ մարդիկ և պատմության մեջ լինում են անուղղելի հետևանքներ: Բնական աղետների պատճարռներ կարող են հանդիսանալ՝ բախում տիեզերական մարմնի հետ, արևի ակտիվության բարձրացում, հրաբխային ակտիվություն, երկրակեղևի սալերի շարժ և իհարկե շրջակա միջավայրի աղտոտում: Բոլոր տեխնածին աղետների պատճառը հանդիսանում է մարդը: Տեխնածին աղտեների պատճառ կարող են հանդիսանալ՝ վթար, մարդու վատ ուսուցնում, մարդու անուշադիր վերաբերմունք աշխատանքի նկատմամբ, աշխատանքայինկարգապահության ցածր մակարդակ կամ դրա բացակայություն: Բնական աղետներ են՝ երկրաշարժ, ցունամի, ջրհեղեղ, հրաբուխների ժայթքում,տորնադո, սողանքներ, քարաթափում ձնահյուս, փոշեփոթորիկ, մրրիկ, փոթորիկ, պտտահողմ, երաշտ, խորշակ:

Աղետներին նախապատրաստվելիս՝

Պատրաստեք Աղետի կապոց, որն առաջին անհրաժեշտության իրերի, փաստաթղթերի, Առաջին օգնության արկղիկի, ռադիոընդունիչի, գրպանի լապտերի, պահածոյացված սննդի, ջրի, հագուստի և այլ անհրաժեշտ պարագաների հավաքածու է, որից օգտվում են աղետների դեպքում, և որը նախատեսված է արտակարգ իրավիճակներում մարդկանց կարիքները հոգալու համար:

Իմացեք էլեկտրականության, գազի, ջրի հիմնական անջատիչների տեղերը, անջատելու ձևը: Գազի և ջրի փականների կողքին ունեցեք անհրաժեշտ գործիքներ:

Իմացեք ձեր աշխատանքի վթարային ելքերը:

Սովորեցրեք երեխաներին, թե ինչպես վարվել աղետների դեպքում, երբ ծնողները (մեծահասակները) նրանց հետ չեն:

Ընտանիքով որոշեք աղետի դեպքում ժամադրման որևէ վայր:

Տարբեր աղետներ տարբեր ազդեցություններ են թողում բնական միջավայրի վրա: Օրինակ՝ ջրհեղեղը վնասում է արդյունաբերական և գյուղատնտեսական օբյեկտները, աճեցրած բերքով դաշտերը, քայքայում է շենքերը, հիդրոտեխնիկական կառուցներն ու հաղորդակցուղիները, փչացնում ձեռնարկությունների սարքավորումները: Սելավների հետևանքով ավերվում են գյուղեր և ճանապարհներ, ծածկում և դաշտեր: Փոթորիկի հետևանքով մարդիկ են զոհվում, ստանում տարբեր ծանրության վնասվածքներ:Փոթորիկը վնասում է ամուր և քանդում թեթև շինությունները, կտրում կապի ու էլէկտրահաղորդման լարերը, ամայացնում դաշտերը, կոտրում և արմատախիլ անում ծառերը:

Երկրաշարժ

Երկրաշարժերը տեղի են ունենում երկրակեղևի որոշակի զանգվածում կուտակված էներգիայի կտրուկ լիցքաթափման արդյունքում։ Տարբեր ժամանակաշրջաններում երկրաշարժերի առաջացումը բացատրվել է տվյալ ժամանակներում ընդունված պատկերացումների համաձայն և հիմնականում կապվել է տարատեսակ կենդանիների շարժումների հետ։ Այսպես օրինակ, հին Չինաստանում երկրաշարժերի «մեղավորը» ցուլն էր, Ճապոնիայում՝ ձուկը, Հնդկաստանում՝ խլուրդը և այլն։ Առաջին անգամ երկրաշարժերի բացատրությունը երկրի ընդերքում որոնելու վարկածն արտահայտել է հին հույն փիլիսոփա Արիստոտելը։ Նա համարում էր, որ Երկրի վրա առաջացող քամիները ճեղքերի և քարանձավների միջոցով մտնելով Երկրի ընդերք, այնտեղ առկա կրակի պատճառով ուժեղանում են և սկսում ճանապարհ որոնել դեպի Երկրի մակերևույթ, հենց դրա ժամանակ էլ տեղի են ունենում երկրաշարժերը։ Այս վարկածը թեև իր մեջ չի պարունակում ոչ մի լուրջ գիտական բացատրություն, սակայն երկար ժամանակ ընդունվել է որպես երկրաշարժերի առաջացման հիմնական վարկած։ Դրա շնորհիվ մինչև այժմ էլ մնացել է «սեյսմավտանգ եղանակ» հասկացությունը։ 18–րդ դարի սկզբին անգլիացի գիտնական Ջոն Միտչելը եկավ այն եզրակացության, որ Երկրի ցնցումները երկրաշարժի ժամանակ տեղի են ունենում առաձգական ալիքների շարժման արդյունքում: Երկրաշարժերը ըստ առաջացման բնույթի կարելի է դասակարգել երկու խմբերի. Բնական երկրաշարժեր և Տեխնածին երկրաշարժեր Բնական երկրաշարժերը կապված են տարբեր պրոցեսների հետ։ Հայտնի են տեկտոնական շարժումներով պայմանվորված երկրաշարժեր, հրաբուխների հետ կապված երկրաշարժեր, երկրակեղևում կարստային խոռոչների փլուզման հետևանքով առաջացող երկրաշարժեր և այլն։ Տեխնածին երկրաշաժը կապված է մարդկային գործունեության հետ: ։ Օրինակ ռազմական կամ արդյունաբերական պայթյունների հետևանքով առաջացող ցնցումները կարող են «տրրիգեր» (շարժիչ ուժ) հանդիսանալ ուժեղ երկրաշարժի համար։ Կամ օրինակ մեծ ջրամբարի կառուցումը կարող է հանգեցնել տվյալ տարածքում սեյսմիկ ակտիվության բարձրացման։ Նշված բոլոր տիպի երկրաշարժերից Հայաստանի տարածքում առավել ուժեղ և առավել տարածված են տեկտոնական երկրաշարժերը։ Երկրաշարժերը ըստ կանխատեսելիության կարելի է բաժանել նույնպես երկու խմբի. Կանխատեսելի երկրաշարժեր և Անկանխատեսելի երկրաշարժեր Ընդհանրապես երկրաշարժերի կանխատեսում ասելով պետք է նկատի ունենալ նրա տեղի, ուժգնության և ժամանակի հավանականային բնութագրերը։ Կանխատեսելի համարվում են այն երկրաշարժերը, որոնք իրենց «ստեղծման» փուլում թույլ են տալիս գրանցել տարատեսակ նախանշաններ։ Երկրաշարժերի նախանշաններից են համարվում՝ ստորգետնյա ջրերի մակարդակի փոփոխությունները, երկրամագնիսական դաշտի փոփոխությունները, ռադոն գազի անոմալ փոփոխությունները և այլն։ Անկանխատեսելի են համարվում առանց որևէ նախանշանների գրանցվող երկրաշարժերը։

Փոթորիկ

Օդը երբեք տևական դադարի մեջ չի լինում: Այն գտնվում է անընդհատ հորիզոնական և ուղղաձիգ շարժման մեջ: Օդի հորիզոնական շարժումը կոչվում է քամի: Քամու առաջացման պատճառը օդի անհավասարաչափ տաքանալն է, որն առաջ է բորում մթնոլորտային ճնշման անհամաչափ բաշխում: Բարձր ճնշման վայրից օդը տեղափոխվում է դեպի ցածր ճնշման վայրը: Փոթորիկը քամու տեսակ է: Փոթորիկը տևում է այնքան ժամանակ, մինչև ճնշումները հավասարվեն: Որքան մեծ են ճնշման տարբերությունները, այնքան ուժեղ են քամիները: Փոթորիկն անսովոր ուժի (արագությունը – 15-20մ/վրկ) քամի է: Իր կործանարար ներգործությամբ փոթորիկը չի զիջում այնպիսի տարերային աղտեին, ինչպիսին երկրաշարժն է: Փոթորիկի հետևանքով զոհվում են, ստանում են տարբեր ծանրության վնասվածքներ: Փոթորիկը վնսում է ամուր ու քանդում շինություննեևը, կտրում կապի ու էլեկտահաղորդման լարերը, ամրացնում դաշտերը, կոտրում և արմատախիլ անում ծառերը:

Ինչ անել երկրաշարժից հետո՝

Փլատակներում գտնվելիս պետք չէ հուսահատվել, հնարավորության սահմաններում հարկավոր է տեղափոխվել ավելի անվտանգ տեղ, կարիքի դեպքում՝ ցուցաբերել առաջին օգնություն: Պետք է ջանալ կապ հաստատել (բղավել, հարվածել հնչեղ առարկաներով) հարևան փլատակներում և դրսում գտնվողների հետ: Կարելի է փորձել սողանցք բացելով ինքնուրույն դուրս գալ փլատակներից՝ խուսափելով իրար վրակուտակված մեծ բեկորներից:

Փլատակում գտնվելու առաջին օրերին չհայտնաբերվելու դեպքում խուճապի մի՛ մատնվեք, խնայեք ուժերը, ավելորդ շարժումներ մի՛ կատարեք, սննդի առկայության դեպքում պաշարը բաժանեք մի քանի մասի՝ խնայողաբար օգտագործելով այն: Հիշեք, որ ձեզ որոնում են և կփրկեն:

Եթե ձեր կացարանը քիչ է տուժել, և հնարավոր է այնտեղ ապրել, ապա առաջին հերթին պետք է ստուգել՝ արդյոք չե՞ն վնասվել էլեկտրահաղորդալարերը, վառարանների ծխնելույզները, կոյուղին, չկա՞ գազի արտահոսք, չե՞ն թափվել վտանգավոր հեղուկներ և այլն:

Համաճարակներից (հատկապես ամռանը) և հրդեհներից խուսափելու համար անհրաժեշտ է խստորեն պահպանել սանիտարահիգիենիկ և հակահրդեհային կանոնները:

ՋՐՀԵՂԵՂ

Ջրհեղեղը գետերում և ջրավազաններում ջրի մակարդակի բարձրացման հետևանքով որոշակի տարածքի ջրածածկումն է: Սովորաբար ջրհեղեղների պատճառ լինում են ջրամբարների փլուզումը, հորդառատ անձրևները, ձյան և սառույցի հալոցքը:

Եթե դուք ապրում եք հնարավոր ջրհեղեղի գոտում, ապա կարևոր է գիտենալ ձեր բնակավայրի տեղանքը, հնարավոր ջրհեղեղի դեպքում փախուստի անվտանգ ճանապարհները և վայրերը:

Ջրհեղեղների վտանգի նախազգուշացումների դեպքում պետք է՝

մշտապես հետևել տեղեկատվական միջոցների հաղորդագրություններին:

անհրաժեշտության դեպքում բարձրացնել կահույքը ջրի հնարավոր մակարդակից բարձր:

թունավոր և վտանգավոր նյութերը տեղափոխել ավելի բարձր տեղ:

ստուգել Աղետի կապոցը և թարմ ջրի պաշարները:

հավաքել և ապահով տեղավորել արժեքավոր իրերը, փաստաթղթերը, դրամը և լուսանկարները:

անջատել էլեկտրականությունը, գազը և ջուրը:

Ջրհեղեղի ժամանակ և հետո՝

Պաշտպանեք Աղետի կապոցը թրջվելուց:

Եռացրեք ծորակի ջուրը, սննդամթերքը լվացեք եռացրած ջրով:

Մի՛ միացրեք գազը կամ էլեկտրականությունը, մինչև չհամոզվեք, որ նրանց օգտագործումն անվտանգ է ձեզ համար:

Խուսափեք մտնել ջուրը, քանի որ այն կարող է վտանգավոր լինել, իսկ եթե ստիպված եք անցնել ծանծաղուտով, ապա հագեք ջրակայուն, պինդ կոշիկներ և օգտվեք ձեռնափայտից:

Սողանք

Սողանքի առաջացման պատճառներն են՝ ջրով հագենալու հետեւանքով գետնահողի (գրունտի) բեռնվածության ավելացումը, փոսերի, իջվածքների, մակերեսային շերտերի տակ ջրակայուն կավի զանգվածի առկայությունը, թեք, զառիթափ տեղանքում անտառահատումները։ Սողանքի դեմ պայքարի գլխավոր եղանակը գետնաջրերի հեռացումն է։

Սելավ

Սելավը կարճաժամկետ եւ բուռն ցեխային, երբեմն ցեխաքարային հեղեղ է, որը ձեւավորվում է լեռնային գետերի ավազաններում՝ օժտված լինելով ավերիչ մեծ ուժով։ Սելավային հեղեղների դեմ պայքարը կազմակերպվում է արգելափակող պատվարներ կանգնեցնելով, հոսքը սպառնալի վայրերից շեղելով եւ ջրահոսքի ավազանը անտառապատելով:

Քարաթափում

Բեկորների կուտակում, որն առաջանում է լեռնային ապարների հողմահարման ու քայքայման ժամանակ լեռների ստորոտներում ու լանջերի վրա։ Բացի այդ, քարաթափում-փլուզումներ տեղի են ունենում ծանրության ուժի ազդեցության տակ տարբեր պատճառներից՝ ջերմաստիճանի կտրուկ փոփոխությունների ներգործությունից, սառչելիս ջրի ընդարձակումից, երկրաշարժից։ Սովորաբար քարաթափումները ծածկում են լեռնալանջերի ստորին, երբեմն էլ միջին մասը։

Ձնահյուս

Ձյան ինտենսիվ հալոցքի կամ ուժեղ անձրեւների հետեւանքով (գարնանն ու աշնանը) լեռնային μարձունքների թեք լանջերից ձյան մեծ զանգվածակույտի գահավիժում, որն եnμեմն հասնում է բնակելի հարթավայրերին եւ սպառնում բնակչության կյանքին ու առողջությանը, վնաս պատճառում տնտեսության օբյեկտներին, շրջակա բնական միջավայրին։ Ձնահյուսերի շարժման պատճառ են դառնում ձյան առատ տեղումները: Ձնահյուսերի հետեւանքով լրջորեն վնասվում են էլեկտրահաղորդման գծերը, լեռնանցքային ճանապարհները եւ այլն։

Փոշեփոթորիկ

Փոշեփոթորիկն ուժեղ քամու հետեւանքով գետնահողից (գրունտից) փոշու կամ ավազի տեղափոխումն է։ Տարածված է հողն ուժեղ վարած վայրերում, ավազոտ ու լյոսային (դեղնահողային) եւ այլ վայրերում։ Փոշեփոթորկի դեմ պայքարի լավագույն եղանակը անտառաշերտերի ստեղծումն է եւ ճիշտ ագրոտեխնիկան։

Մրրիկ

Շատ ուժեղ (արագությունը վայրկյանում 20 մետր) եւ տեւական քամի, որն առաջացնում է մեծ ավերածություններ. վնասվում են կապի եւ էլեկտրահաղորդման գծերը, խախտվում է տրանսպորտի աշխատանքը, լճերում ու ջրամբարներում առաջանում են ալիքներ։ Թեպետ մրրիկին բնորոշ են ավելի փոքր, քան փոթորկի ժամանակ, վնասներն ու ավերածությունները, սակայն տարերային այս աղետը լուրջ վտանգ է պարունակում։

Պտտահողմ, մրրկասյուն

Օդի մրրկային շարժում ձագարի կամ սյան տեսքով։ Առաջանում է օդի ուժեղ տաքացման ժամանակ բարձրացող հոսանքի շնորհիվ։ Տեղաշարժվում է 5-20 մետր վայրկյան արագությամբ։ Պտտահողմի ժամանակ օդը պտտվում է եւ միաժամանակ բարձրանում պարուրաձեւ՝ գետնից վեր քաշելով փոշի, ջուր ու տարբեր առարկաներ։ Իր գոյության ընթացքում, որ տեւում է մի քանի րոպեից մինչեւ մի քանի ժամ, պտտահողմն անցնում է զգալի տարածություն՝ հարյուր մետրից մինչեւ մի քանի կիլոմետր։ Օվկիանոսի վրա տեղի ունեցող մրրկասյունը կոչվում է տորնադո (իսպաներեն)։

Երաշտ

Երաշտը օդերեւութաբանական եւ ագրոօդերեւութաբանական վտանգավոր երեւույթ է։ Երաշտը սկսվում է տարվա տաք ժամանակ՝ ամռանը, երբ տեւական ժամանակամիջոցում անձրեւներ չեն գալիս, բույսերի աճի շրջանում տեղումների քանակը կազմում է 200 միլիմետրից պակաս։

Երաշտը օդերեւութաբանական եւ ագրոօդերեւութաբանական վտանգավոր երեւույթ է։ Երաշտը սկսվում է տարվա տաք ժամանակ՝ ամռանը, երբ տեւական ժամանակամիջոցում անձրեւներ չեն գալիս, բույսերի աճի շրջանում տեղումների քանակը կազմում է 200 միլիմետրից պակաս։

Խորշակ

Խորշակը խիստ տաք եւ չոր, գլխավորապես հարավարեւելյան քամի է, որ փչում է տարվա տաք ժամանակ։ Ընդ որում՝ օդի ջերմաստիճանն անցնում է 50-60 աստիճանից։ Խորշակը մեծ վնաս է պատճառում բուսականությանը։

Համաճարակներ

Արտակարգ իրավիճակների, այդ թվում աղետալի բնույթի կացությունների առաջացման կարող է հանգեցնել ինֆեկցիոն (վարակիչ) հիվանդությունների տարածումը բնակչության, կենդանիների ու բույսերի շրջանում։ Կենդանիների մեջ համաճարակային հիվանդության տարածումը կոչվում է էպիզոոտիա, իսկ բույսերի եւ գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մեջ՝ էպիֆիտոտիա։ Վարակիչ են այն հիվանդությունները, որոնք ծագում են մարդու օրգանիզմի մեջ վարակի յուրահատուկ հարուցիչ ներթափանցելու հետեւանքով։

Տեխնածին բնույթի վթարներ ու աղետներ

Վթարն արդյունաբերական օբյեկտում կամ տրանսպորտում տեղի ունեցող վտանգավոր պատահար է, որը մարդկանց կյանքին ու առողջությանը սպառնալիք է ստեղծում, հանգեցնում է արտադրական շենքերի ու կառույցների ավերման, սարքավորումների, մեխանիզմների, տրանսպորտային միջոցների, հումքի ու պատրաստի արտադրանքի վնասման կամ ոչնչացման, արտադրական գործընթացի խախտման եւ շրջակա միջավայրի բնական վիճակի վատթարացման։

Ես կարողանում եմ:Էկոլոգիա

Ես Էկոլոգիայից պատրաստել եմ նյութեր ՁԻԱՀ-ի, Միավ-ի, Բուսական ռեսուրսներն ու դրանց օգտագործման առանձնահատկությունները, Ականջակալների, Ճառագայթումի, Թափոնները որպես մարդու կենցաղային և արդյունաբերական գործունեության արդյունք, Ագաթի,Սպիտակի երկրաշարժի,  Թափոնների և Աղմուկի մասին տեղադրել եմ իմ բլոգի Էկոլոգիայի բաժնում:Ես կարողանում եմ համացանցից գտնել էկոլոգիային համապատաս նյութեր և պատրաստել պրիզտանցիյա:Մենք դիտել էնք ԳՄՈ-ի մասին ես այդ ժամանակ հասկացա որ բազմաթրիվ երկրներում բանջարեղենի և մրգերի մեջ սրսկում են ԳՄՈ դա այնդպես է անում որ միրգը կամ բանջարը ավելի լավ տեսք ստանա բայց ԳՄՈ նյութը վնաս է օրգանիզմին:Մենք բացի ԳՄՈ-ի մասին ուսամնական ֆիլմից նայել էինք բազմաթիվ հետաքրքիր ուսումնական ֆիլմեր:

Ագաթ

Ագաթը կիսաթանկարժեք քար է, նուրբ շերտավոր քաղկեդոնի տեսակ:
Ագաթը չափազանց հետաքրքիր բյուրեղ է: Այն բաղկացած է իրար միացած տարբեր գույների և թափանցիկության չափազանց բարակ ու անհամար շերտերից: Ավելի քան մեկ հարյուրամյակ է, ինչ տարբեր երկրների գիտնականներ փորձում են գտնել ագաթի խորհրդավոր բազմաշերտության գաղտնիքը: Կան տարբեր վարկածներ, բայց գատնիքը դեռ սպասում է իր բացահայտմանը:

Հայաստանի Սարիգյուղի հանքավայրի ագաթներից

Լինում է տարբեր գույների և երանգների զուգահեռ նուրբ գծաշերտերով, նախշերով ու ցանցով, գետաքարերի, խողովակաձև մարմինների երակների ձևով: Կարծրությունը միներոլոգիական սանդղակով 6–6,5 է:

Ագաթն առաջանում է հրաբխային ապարներում` ջրային սիլիկաթթվային լուծույթների ներհոսման հետևանքով: Հայաստանում հայտնի են Սարի գյուղի և Շահնազարի հանքերը… Արտաշատ, Կարմիր բլուր, Լճաշեն և այլ հնավայրերից հայտնաբերվել են մ.թ.ա. III–I հազարամյակներին վերագրվող ագաթե զարդեր: Օգտագործվում է տեխնիկայի և ոսկերչության մեջ: Նաև հղկանյութ է:
Ագաթն օգնում է հաղթահարել դյուրագրգիռության, զայրույթի պոռթկումները և այլ բացասական հատկանիշներ: Այն իր տիրոջը հաղորդում է ուժ և երկարակեցություն, սրում է տեսողությունը: Այն յուրահատուկ քար-հովանավոր է հատկապես նրանց համար, ով ծնվել է ապրիլ, մայիս և հունիս ամիսներին:
Ագաթը պաշտպանում է չար աչքից, թույներից, այն կրողին պարգևում է երկարակեցություն ու առողջություն, առնականություն ու հանգստություն: Ծովակնը համարվում է սիրահարների քար, պահպանում է ընտանեկան երջանկությունը, նպաստում բարեկեցությանը:

ՄԻԱՎ

ՄԻԱՎ (մարդու իմունային անբավարարության վիրուս (ֆր.՝ VIH)), ախտահարում է մարդու օրգանիզմի տարբեր բջիջները և հատկապես՝ իմունային համակարգի բջիջները։ ՄԻԱՎ-ով վարակված մարդկանց մոտ զարգանում է երկարատև ընթացքով քրոնիկ վարակիչ հիվանդություն՝ ՄԻԱՎ վարակ, որի արդյունքում դանդաղորեն քայքայվում են լիմֆոցիտները, մակրոֆագերը և նյարդային հյուսվածքները տարիներ, ինչը հանգեցնում է իմունային համակարգի աստիճանաբար զարգացող դեֆեկտի, ինչը հանգեցնում է հիվանդի մահվան երկրորդային վնասվածքներից կամ ենթասուր էնցեֆալիտից։

ՄԻԱՎ վարակի հետևանքով խաթարվում է մարդու իմունային համակարգի գործունեությունը, թուլանում կամ վերանում է որևէ հիվանդության դեմ օրգանիզմի արդյունավետ պայքարի հնարավորությունը։ Իմունային համակարգի հենց այդ ընկճված վիճակը կոչվում է իմունային անբավարարություն։ ՄԻԱՎ վարակակիրների մոտ իմունային անբավարարությունը զարգանում է տարիների ընթացքում, և նրանք կարող են միջինում 7-15 տարի առողջության հետ կապված որևէ խնդիր չունենալ։ Սակայն այդ ընթացքում նրանք շարունակում են վարակի աղբյուր հանդիսանալ։

ՁԻԱՀ-ը ՄԻԱՎ վարակի վերջնային փուլն է։

ՁԻԱՀ

Ձեռքբերովի իմունային անբավարարության համախտանիշ (ՁԻԱՀ), հիվանդության որոշակի արտահայտությունների ամբողջություն է։

ՁԻԱՀ-ը ՄԻԱՎ վարակի վերջնային փուլն է, զարգանում է ՄԻԱՎ-ով վարակված բոլոր մարդկանց մոտ, բնորոշվում է իմունային համակարգի գործունեության խաթարմամբ, որի հետևանքով օրգանիզմն անպաշտպան է դառնում զանազան վարակիչ և ուռուցքային հիվանդությունների նկատմամբ։

Ինչպես ցանկացած այլ վարակ ՄԻԱՎ-ը ևս ունի իրեն հատուկ զարգացման փուլերը։

Բուսական ռեսուրսներն ու դրանց օգտագործման առանձնահատկությունները

Բուսականությամբ է պայմանավորված բուն կյանքի և դրա համար անհրաժեշտ բնական միջավայրի գոյությունը և հարատևումը: Բուսականությունը միաժամանակ բնական ռեսուրս է, որն օգտագործվում է նյութական արտադրության ոլորտում: Բուսական ռեսուրսը երկրագնդի բնական բուսածածկույթի այն զանգվածն է, որը մարդկային հասարակության զարգացման տվյալ մակարդակում հանդես է գալիս որպես մարդկության գոյության անհրաժեշտ աղբյուր, որպես կարևորագույն արտադրամիջոց: Բուսական ռեսուրսները կենդանական ռեսուրսների հետ միասին կազմում են կենսածին (բիոտիկ) ռեսուրսները: Դրանց ընդհանուր ծավալը Երկրի վրա վիթխարի է՝ մոտավորապես 1 տրիլիոն 840 մլրդ տ: Այս քանակության միայն 0.1%-ն է բաժին ընկնում կենդանական ռեսուրսներին, հիմնական մասը 99.9%-ը, կազմում են բուսական ռեսուրսները: Ըստ կիրառության բնագավառների բուսական ռեսուսները բաժանվում են հետևյալ խմբերի սննդային բույսեր, դեղաբույսեր, տեղնիկական բույսեր, կերաբույսեր, դեկորատիվ բույսեր: Սննդային բույսերը մարդու կողմից անմիջականորեն օգտագործվում են որպես սնունդ, կամ էլ հումք են ծառայում սննդի արտադրության համար: Սննդային բույսերը բաժանվում են մի քանի խմբի: Օրինակ, առանձին խմբեր են կազմում պտուղներն ու հատապտուղները, համեմունք ծառայող բույսերը, օսլա պարունակող բույսերը և այլն:

Այս խմբերը տարբերվում են գլխավորապես իրենց քիմիական կազմով: Այսպես, օրինակ, բակլազգիների ու հացազգիների պտուղները հարուստ են սպիտաակուցներով: Պտուղներն ու հատապտուղները պարունակում են մեծ քանակությամբ ածխաջրեր, հանքային աղեր և այլ վիտամիններ: Օսլա պարունակող բույսերն իրենց ստորգետնյա օրգաններում՝ պալարներում, կոճղարմատներում պարունակում են մեծ քանակությամբ օսլա: Իրենց քիմիական կազմով ու սննդարար հատկանիշներով առանձնացվում են սնկերն ու ջրիմուռները: Սննդային բույսերը հանդիպում են բոլոր բնական լանդշաֆտներում: Բայց դրանց բազմազանությամբ հատկապես աչքի են ընկնում խոնավ մշտադալար անտառները: Այստեղ աճում են սուրճը, կակաոն, կոկոսյան և փյունիկյան արմավենիները, որպես համեմունք օգտագործվող բույսերը՝ դարչինը, մեխակը, սև պղպեղը, վանիլը և այլն, որոնք լայն սպառում ունեն ամբողջ աշխարհում:

Դեղաբույսերը պարունակում են մարդու օրգանիզմի վրա ֆիզիոլոգիական ազդեցություն ունեցող տարբեր նյութեր՝ եթերայուղեր, գլիկոզիտներ, դաբաղանյութեր, ալկալոիդներ, վիտամիններ: Ըստ ազդեցության բնույթի՝ տարբերվում են հանգստացնող, քնաբեր, ցավազրկող, հակաբորբոքային և այլ դեղաբույսեր: Լայն կիրառություն ունեցող դեղաբույսերից են քինածառը, կոկայենին, մասրենին, արոսենին, հաղարջենին և մի շարք այլ բույսեր: Գիտության զարգացմանը զուգընթաց հայտնաբերվում են բուժիչ հատկություններ ունեցող նորանոր տեսակներ:

Տեխնիկական մշակաբույսերը դրանք բոլոր այն բույսերն են, որոնք արդյունաբերության տարբեր ճյուղերում կարող են օգտագործվել որպես հումք: Դրանցիցի են կաուչուկատուները, որոնցից ներկայումս ստացվում է ռետինի համաշխարհային արտադրության 30%-ը: Հիմնական կաւոչուկատու բույսը՝ բրազիլական հեվեա ծառն է: Տեխնիկական մեծ արժեք են ներկայացնում խեժ պարունակող բույսերը, օրինակ, սովորական ու սիբիրական սոճին: Որպես արդյունաբերական հումք բարձր են գնահատվում թելատու (վուշը, բամբակենին, ջութը, բրդյա ծառը), յուղատու (յուղատու արմավենիները, արևածաղիկը, սիբիրական մայրին), ներկատու և դաբաղանյութեր պարունակող բույսերը: Շատ տեխնիկական բույսեր մարդու կողմից ընտելացվել են և օգտագործվում են որպես մշակաբույսեր:

Կերակրաբույսերը կարևոր նշանակություն ունեն գյուղատնտեսության, մասնավորապես, անասնապահության համար: Դրանք աշխարհում զբաղցնում են 30 մլն, այսինքն ամբող աշխարհի ցամաքիշուրջ 20 %-ը: Կերակրաբույսերը հատկապես հարուս են նսսդանյութերով ( շաքարներ, սիտակուցներ, վիտամիններ): Բուսականությունը հանդիսանում է միջավայրաստեղ կարևոր գործոն: Հատկապես մեծանում է նրանց դերը ուրբանիզացման ներկայիս տեմպերիտեմպերի պայմաններում:

Ականջակալներ

Ականջակալներ (անգլերեն` Headphones), անհատական սարք է երաժշտություն կամ ձայն լսելու համար, որը միացվում է մեկ սարքի։ Այն կարելի է միացնել փլեյերներին, համակարգիչներին, բջջային հեռախոսներին կամ այլ տեսակի սարքերին որոնք ունեն նման հնարավորութուն։ Ականջակալները օգտագործվում է նաև ձայնագրման ստուդիաներում, երաժշության ձայնագրման հաստակ վերահսկողությունը սահմանելու նպատակով։ Առաջին ականջակալը օգտագործել է Ֆիլիպ Ռեյսը 1861 թվականին։

Ծալվող ականջակալներ
Տեխնիկական բնութագրեր

Հիմնական տեխնիկական բնութագրիչները համարվում են՝ մաքուր ձայնաբաժինը (диапазон), զգայունությունը, դիմադրողականությունը, մաքսիամալ հզորությունը և խեղաթյուրման տոկոսային հարաբերության :

• Ձայնաբաժնի մաքրություն – այս բնությագիրը ականջակալների ձայնային որակի մասին է խոսում: Մեծ դիամետրայով ականջակալների մոտ մեմբրաններն ունեն ձայնի բարձր որակ: Միջին բնութագրական որակը կազմում է 18 Հց – 20 000 Հց (Հերց): Որոշ որակյալ ականջակալներ ունեն ձայն 7 Հց – 120 Կհց հաճախականություն:

• Զգայունությունը – (КПД), զգայունությունը ներգործում է ականջակալների ձայնի բարձրության վրա: Հիմնականում ականջակալները ապահովված են լինում ոչ ավել քան 100 Դբ հզորությամբ, ավելի քչի դեպքում ձայնը կարող է շատ ցածր լինել, մանավանդ եթե ականջակալները օգտագործվում են նբագարկիչի համար: Զգայունության վրա ազդում է մագնիսական սիտիկի պատրաստանյութը, որն ականջակալների մեջ է , օրինակ՝ չհարող մագնիսական սրտիկներ:

• Դիմադրողականություն – (իմպեդանս), այստեղ կարևոր է ականջակալների լրիվ էլեկտրական դիմադրողականության համապատասխանեցումը և ձայնի աղբյուրի դուրս արտաքին՝ դրսի դիմադրողականությունը:

Ականջակալների մեծամասնությունը պատրաստված է 32 Օմ դիմադրողականությամբ: Իսկ 16 Օմ դիմադրողականություն գրանցողները ունեն ավելացված, տարբերակված ակուստիկակական հզորություն:

• Մաքսիմալ հզորություն – Այս տեխնիկան ապահովում է ականջակալների ամբողջովին ձայնի հզորությունը:
• Խեղաթյուրման տոկոսային հարաբերության – Այս բնութագրիչը չափվում է տոկոսներով՝ մասնաբաժիններով: Որքան փոքր է դրա չափը, այնքան ավելի որակով է ձայնի արտահայտումը:

Ախտաբանական աղմուկ

Ախտաբանական ականջների աղմուկն առաջանում է դեպի լսողական նյարդ գնացող արյան անհավասարաչափ հոսքի պատճառով կամ միջին և ներքին ականջի հիվանդությունների, կապարով, արսենով, սնդիկով, ալկոհոլով, նիկոտինով քրոնիկ, թունավորումների, հիպերտոնիկ հիվանդության, թերճնշման դեպքերում, որը պայմանավորված է նյարդի գրգռմամբ։ Սովորաբար աղմուկի հետ միաժամանակ նկատվում է լսողության նվազում, և որքան մեծ է աղմուկի ուժը, այնքան ավելի է նվազում լսողությունը։ Խլության դեպքում աղմուկը, որպես կանոն, դադարում է։ Աղմուկի ուժեղացումը (կամ առաջացումը) կարող է դիտվել զարկերակային ճնշման տատանումների, հոգեկան զգալի գրգռված վիճակների, ֆիզիկական լարվածության, գերհոգնածության ժամանակ։ Այն հաճախ ականջի և սիրտանոթային համակարգի հիվանդությունների համեմատաբար վաղ ախտանշան է։

Հղիություն

Ականջների աղմուկը երբեմն առաջանում է հղիության և կլիմաքսի շրջանում։ Հղի կանանց մոտ աղմուկի առաջացումը կարող է վկայել զարկերակային ճնշման անկայունության մասին և լինել հղիության տոքսիկոզների վաղ նախանշան։

Ճառագայթում

Ճառագայթման արտաքին աղբյուրները

Տիեզերական ճառագայթմամբ ստեղծվող ռադիոակտիվ ֆոնը (0.3 մԶվտ/տարին) կազմում է մարդու ստացած ողջ արտաքին ճառագայթման (0.65 մԶվտ/տարին) կեսից փոքր-ինչ քիչ: Երկրի վրա գոյություն չունի այնպիսի տեղ,որտեղ չներթափանցեն տիեզերական ճառագայթները: Պետք է նշել, որ բևեռները ճառագայթվում են ավելի շատ, քան հասարակածը: Սա կապված է երկրի մագնիսական դաշտի առկայության հետ, որի ուժագծերը մտնում և դուրս են գալիս բևեռներում: Այնուամենայնիվ ավելի մեծ դեր է խաղում այն, թե որտեղ էգտնվում մարդը: Որքան բարձր է մարդ ծովի մակարդակից, այնքան մեծ է ճառագայթման աստիճանը, քանզի օդային շերտի հաստությունը և խտությունը բարձրանալու հետ նվազում է և թուլանում են պաշտպանիչ ունակությունները: Այսինքն` ծովի մակարդակի վրա ապրողը ստանում է տարեկան 0.3 մԶվտ, իսկ 4000 մետր բարձրության վրա ճառագայթումը արդեն 1.7 մԶվտ է: 12կմ բարձրության վրա, տիեզերական ճառագայթների հաշվին, ճառագայթման մակարդակը աճում է երկրայինից 25 անգամ: Ինքնաթիռների անձնակազմը ստանում է 10 մկԶվտ չափաբաժին 2400կմ անցնելիս: Այստեղնշանակություն ունի ոչ միայն թռիչքի տևողությունը ,այլև բարձրությունը: Երկրային ռադիացիան` միջինում 0.35 մԶվտ/տարին, հիմանականում ճառագայթվում է այն օգտակար հանածոներից, որոնք պարունակում են կալիում-40, ռուբիդիում-87, ուրանիում-238 և թորիում-234: Բնականաբար երկրային ռադիոակտիվությունը ամենուրեք նույնը չէ, այն տատանվում է միջինում 0.3 – 0.5 մԶվտ/տարին սահմաններում: Գոյություն ունեն վայրեր, որտեղ այս ցուցանիշը բազմաթիվ անգամներ մեծ է:

Ճառագայթման տեսակները

Բետա-ճառագայթում

Միջուկի փոխարկումն այլ միջուկի կարող է ուղեկցվել էլեկտրոնի արձակմամբ: Պատմականորեն այդ ռեակցիան կոչվել է β-տրոհում, իսկ ճառագայթումը՝ β-ճառագայթում: β-մասնիկի ինքնությունը պարզել է Բեկերելը, որը ուսումնասիրելով մագնիսական դաշտում նրա շեղումը, ցույց տվեց, որ այն մեծ արագությամբ շարժվող էլեկտրոն է: Առաջին հայացքից զարմանալի է, թե միջուկն ինչպես կարող է էլեկտրոն արձակել, եթե միջուկում էլեկտրոններ չկան: Սակայն պարզվում է, որ որոշակի պայմաններում միջուկի ներսում նեյտրոնը տրոհվում է պրոտոնի, էլեկտրոնի և հականետրինոյի: Վերջիններս դուրս են թռչում միջուկից: Այս տրոհումը տեղի է ունենում մեծ թվով նեյտրոններ պարունակող միջուկներում:Հականեյտրինոն չեզոք տարրական մասնիկ է, հետևաբար, այն ունի ներթափանցման մեծ ունակություն: Բնության մեջ β-ճառագայթման հաճախ հանդիպող ռեակցիա է ածխածն իզոտոպի վերածումը ազոտի.Որտեղ հատանեյտրինոն է:Ծանր ռադիոակտիվ միջուկերը տրոհվում են՝ ճառագայթելով α- կամ β-մասնիկ, հերթագայելով միմյանց: Ամեն մի α-տրոհում զանգվածային թիվը փոքրացնում է 4-ով, կարգածիվը՝2-ով, իսկ β-տրոհումը կարգաթիվը մեծացնում է 1-ով: Այդ ռեակցիաների շարքը շարունակվում է այնքան, մինչև ստացվում է կապարի կամ բիսմուտի որևէ կայուն իզոտոպ: Այդպիսի շարքերն անվանում են ռադիոակտիվ ընտանիքներ: Նրանցից մեկը սկսվում -ից և ավարտվում -ով

Գամմա-ճառագայթում

Երբ միջուկները ճառագայթում են α- կամ β-մասնիկներ, նրանց մոտ հաճախ մնում է էներգիայի ավելցուկ: Ատոմի համեմատությամբ ասում են, որ միջուկը գտնվում է որոշակի կյանքի տևողությամբ գրգռված վիճակում: Որոշ ժամանակ անց գրգռված միջուկը ճառագայթում է: Այդ ճառագայթումը հայտնագործվել է ֆրանսիացի ֆիզիկոս Պ.Վիլարդի կողմից 1900թ. և կոչվել γ-ճառագայթում: Ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին, որ γ-ճառագայթները կարճ՝ λալիքի երկարությամբ էլեկտրամագնիսական ալիքներ են: Ռենտգենյան ճառագայթների նման γ-ճառագայթները նույնպես բյուրեղային ցանցի վրա դիֆրակցիա երևույթ են առաջացնում: γ-ճառագայթները, ունենալով ալիքի փոքր երկարություն, հստակորեն դրսևորում են մասնիկային հատկություններ: γ-ճառագայթմանը բնորոշ է մեծծ ներթափացման ընդունակությունը, որը կախված է ինչպես γ-քվանտների էներգիայից, այնպես էլ կլանող միջավայրի տեսակից: Օրինակ՝5 ՄԷՎ էներգիայով γ-քվանտների հոսքը 10 անգամ փոքրանում է 36 սմ հաստությամբ բետոնի շերտով, կամ 4,7 սմ հաստությամբ կապարի շերտով անցնելիս: γ-ճառագայթման հետևանքով չի փոխվում ոչ միջուկի լիցքը և ոչ է զանգվածը, այն գրգռված վիճակից անցնում է հիմնական վիճակ: Դրա հետ մեկտեղ կան ռադիոակտի տրոհումներ, որոնց ընթացքում ճառագայթվում են β-մասնիկներ և γ-քվանտներ:

Հիմնական Հասկացություններ, Եզրեր և Սահմանումներ

Ճառագայթում, ներթափանցող ճառագայթում, ռադիացիոն պաշտպանություն, պաշտպանություն ռադիոակտիվ և ռենտգենյան ճառագայթումից, նուկլիդներ, ռադիոնուկլիդներ և այլն։ Այս եզրերի բազմազանություը, որոնք որոշ չափով կրկնում են միմյանց, հաճախ բերում են ոչ միանշանակ հասկացության ու մեկնաբանման։ Որոշ աբստրակտացմամբ կարելի է ասել, որ ճառագայթումը դա երևույթ է, որը տեղի է ունենւմ ռադիոակտիվ տարրերում, միջուկային ռեակտորներում, ատոմային զենքի կիրառման ժամանակ, որի ընթացքւմ արձակվում են մասնիկներ և բազմազան ճառագայթներ, ինչի արդյունքում առաջանում են մարդու վրա ազդող վնասակար և վտանգավոր գործոններ։ Հետևաբար, իոնացնող ճառագայթումը դա ռադիոակտիվ տարրերում ընթացող ֆիզիկաքիմիական պրոցեսների կողմերից մեկն է։ Ներթափանցող ճառագայթումը կարելի է հասկանալ ինչպես իոնացնող ճառագյթման խոցող գործոն, որը առաջանում է, օրինակ միջուկային ռեակտորի պայթյունի ժամանակ։ Իոնացնող ճառագայթումը դա ցանակցաց ճառագայթ է, որը առաջ է բերում միջավայրի իոնացում, այսինքն՝ միջավայրում (ինչպես և մարդու օրգանիզմում) էլէկտրական հոսանքի առաջացում, որը բերում է բջիջների քայքայմանը, արյան բաղադրության փոփոխմանը, այրվածքների և այլ ծանր հետևանքների։

Ճառագայթումը մեր շուրջը

Ինչպես է ազդում ճառագայթումը մարդու և շրջակա միջավայրի վրա։ Սա այսօրվա բազմաթիվ խնդիրներից մեկն է և այն, որը շատ մարդկանց ուշադրություն է գրավում։ Ճառագայթումը, իսկապես, վտանգավոր է. մեծ քանակություններով այն բերում է հյուսվածքների, կենդանի բջիջների քայքայման, իսկ փոքր չափաբաժիններով՝ առաջացնում է քաղցկեղային հիվանդություններ և խթանում է գենետիկական փոփոխությունները։ Սակայն, վտանգ են ներկայացնում ոչ այն ճառագայթման աղբյուրները, որոնց մասին ընդունված է խոսել։ Միջուկային էներգետիկայի զարգացումից եկող ճառագայթման բաժինը չնչին մաս է կազմում, ճառագայթման հիմնական մասը ազգաբնակչությունը ստանում է ճառագայթման բնական աղբյուրներից՝ տիեզերքից, երկրակեղևում գտնվող ռադիոակտիվ նյութերից, բժշկությունում կիրառվող ռենտգենյան սարքավորումներից։ Մարդիկ նույնպես ճառագայթվում են ինքնաթիռով երթևեկելիս։ Քարածխի ահռելի քանակությունների այրումը նույնպես ճառագայթման աղբյուր է։ Ռադիոակտիվությունը նոր երևույթ չէ, և կապել նրա առկայությունը ատոմային էլեկտրակայանների կառուցման կամ միջուկային զենքի ստեղծման հետ սխալ է։ Այն գոյություն է ունեցել երկրի վրա շատ ավելի վաղ, քան կյանք է առաջացել։ Տիեզերքի առաջացման պահից՝ արդեն 20 միլիարդ տարի, ճառագայթումը անընդհատ տարածվում է տիեզերքում։ Շատերը զարմանում են, պարզելով, որ մարդը նույնպես որոշ չափով ռադիոակտիվ է։ Մարդու մկաններում, ոսկորներում և մի շարք այլ հյուսվածքներում կան ռադիոակտիվ նյութերի միկրոսկոպիկ բաժիններ։ Քանի որ ճառագայթման հիմնական չափաբաժինը ազգաբնակչությունը ստանում է ճառագայթման բնական աղբյուրներից, նրանց մեծ մասից խուսափել պարզապես անհնար է։ Մարդը ենթարկվում է ճառագայթման 2 տեսակների՝ արտաքին և ներքին։ Ճառագայթման չափաբաժինները զգալիորեն տարբերվում են և կախված են նրանից, թե որտեղ է մարդ ապրում։

Ճառագայթման արտաքին աղբյուրները

Տիեզերական ճառագայթմամբ ստեղծվող ռադիոակտիվ ֆոնը (0.3 մԶվտ/տարին) կազմում է մարդու ստացած ողջ արտաքին ճառագայթման (0.65 մԶվտ/տարին) կեսից փոքր-ինչ քիչ։ Երկրի վրա գոյություն չունի այնպիսի տեղ, որտեղ չներթափանցեն տիեզերական ճառագայթները։ Պետք է նշել, որ բևեռները ճառագայթվում են ավելի շատ, քան հասարակածը։ Սա կապված է երկրի մագնիսական դաշտի առկայության հետ, որի ուժագծերը մտնում և դուրս են գաիլս բևեռներում։ Այնուամենայնիվ ավելի մեծ դեր է խաղում այն, թե որտեղ ե գտնվում մարդը։ Որքան բարձր է մարդ ծովի մակարդակից, այնքան մեծ է ճառագայթման աստիճանը, քանզի օդային շերտի հաստությունը և խտությունը բարձրանալու հետ նվազում է և թուլանում են պաշտպանիչ ունակությունները։ Այսինքն՝ ծովի մակարդակի վրա ապրողը ստանում է տարեկան 0.3 մԶվտ, իսկ 4000 մետր բարձրության վրա ճառագայթումը արդեն 1.7 մԶվտ է։ 12կմ բարձրության վրա, տիեզերական ճառագայթների հաշվին, ճառագայթման մակարդակը աճում է երկրայինից 25 անգամ։ Ինքնաթիռների անձնակազմը ստանում է 10 մկԶվտ չափաբաժին 2400կմ անցնելիս։ Այստեզ նշանակություն ունի ոչ միայն թռիչքի տևողությունը , այլև բարձրությունը։ Երկրային ռադիացիան՝ միջինում 0.35 մԶվտ/տարին, հիմանականում ճառագայթվում է այն օգտակար հանածոներից, որոնք պարունակում են կալիում-40, ռուբիդիում-87, ուրանիում-238 և թորիում-234։ Բնականաբար երկրային ռադիոակտիվությունը ամենուրեք նույնը չէ, այն տատանվում է միջինում 0.3 – 0.5 մԶվտ/տարին սահմաններում։ Գոյություն ունեն վայրեր, որտեղ այս ցուցանիշը բազմաթիվ անգամներ մեծ է։

Բնակչության ներքին ճառագայթումը

Բանկչության ներքին ճառագայթման 2/3-ը գալիս է օդի, ջրի և սննդի հետ օրգանիզմ ներթափանցած ռադիոակտիվ նյութերից։ Միջինում մարդ սատնում է 180 մկԶվտ/տարին կալիում 40-ի հաշվին, որը մարսվում է կենսագործունեության համար անհրաժեշտ կալիումի հետ միասին։ Պոլոնիու-210-ի և Կապար-210-ի նուկլիդները խտացված են ձկան և այլ ծովային կենդանիների մեջ, և այս պատճառով նրանք, ովքեր շատ են օգտագործում ծովի պարգևնեևը, ստանում են ներքին ճառագայթման համեմատաբաև բարձր չափաբաժիներ։ Հյուսիսում ապրողները, ովքեր օգտագործում են եղջերուի միս, նույնպես ստանում են բարձր ներքին ճառագայթում, քանի որ եղջերուի սնունդ հանդիսացող բուսականությումը իր մեջ պարունակում է պոլոնիումի և կապարի իզոտոպներ։ Գիտնականները հաստատել են, որ բնական ճառագայթման աղբյուրներից ամենակշռավորը հանդիսանում է ռադիոակտիվ ռադոն գազը՝ դա անտեսանելի գազ է, որը չունի ոչ հոտ, ոչ համ և 7.5 անգամ ծանր է օդից։ Բնության մեջ ռադոնը հանդիպում է 2 տեսակով՝ ռադոն-220 և ռադոն-222։ Ճառագայթման հիմական մասը գալիս է ոչ թե հենց ռադոնից, այլ նրա քայքայման արգասիք հանդիսցող նյութերից։ Մարդիկ ճառագայթվում են օդի հետ օրգանիզմ ներթափանցած ռադիոնուկլիդներից։ Ռադոնը արձակվում է երկրակեղևից, համարյա թե ամենուրեք և այդ պատճառով ճառագայթման մեծ մասը մարդը ստանում է՝ գտնվելով շենքի առաջին հարկերում, չօդափոխվող սենյակում։ Գազը շենք է ներթափանցում հատակի միջով։ Ռադոնի խտությունը փակ սենյակում սովորաբար 8 անգամ մեծ է, քան փողոցում։ Փայտը և աղյուսը արտանետում են գազի փոքր քանակություններ, իսկ երկաթը և գրանիտը շատ ավելի մեծ քանակություններ։ Կավահողերը չափազանց ռադիոակտիվ են։ Շատ ռադիոակտիվ են արտադրության որոշ թափոններ՝ օրինակ կարմիր կավից աղյուսը կամ, ածխի այրումից առաջացած մրի փոշին։ Ռադոնի բնակարան ներթափանցելու այլ ճանապարհներից են ջուրը և բնական գազը։ Պետք է հիշել, որ հում ջրում ռադոնը ավել է պարունակվում, իսկ եռման ժամանակ այն գոլորշու հետ հեռանում է։ Այս պատճառով, հիմնական վտանգ է ներկայացնում ռադոնի ներշնչելը գոլորշու հետ միսին։ Ամենից հաճախ սա տեղի է ունենում տաք ջրով լողանալիս։ Նույնպիսի վտանգ է ներկայացնում ռադոնը, հողի տակ խառնվելով բնական գազի հետ, որը հետագայում այրվում է բնակարաններում, բազմաթիվ ջեռուցիչ սարքավորումներում։ Լավ օդափոխման բացակայության դեպքում, ռադոնի խտությունը կարող է հասնել վտանգավոր արժեքների։ Նույնպես չի կարելի մոռանալ, որ քարածխի այրման ժամանակ, ածխի զգալի բաղադրիչներ վերածվում են մրի, որտեղ կենտրոնացած են շատ ռադիոակտիվ նյութեր։ Մուրը, օդում տարածվելով, բերում է օդի , մարդու լրացուցիչ ճառագայթման։ Աշխարհի բոլոր վառարաններից և բուխարիներից օդ է արտանետվում նույն քանակի մուր, որքան էլեկտրակայաններից։ Վերջին տասնամյակների ընթացքում մարդը եռանդուն զբաղվում է միջուկային ֆիզիկայի խնդիրներով, ստեղծել է հարյուրավոր արհեստական ռադիոնուկլիդներ, սովորել է օգտագործել ատոմի հնարավորությունները բազմաթիվ բնագավառներում՝ բժշկությունում, էներգետիկայում, բազմաթիվ սարքավորումներում, ընդերքաբանությունում, ռազմական արտադրությունում և այլն։ Այս ամենը պարզ է, որ բերում է մարդու լրացուցիչ ճառագայթման։ Սովորաբար չափաբաժինները մեծ չեն, բայց պատահում է, երբ արհեստական աղբյուրները հազարավոր անգամներ գերազանցում են բնակարանների ինտենսիվությունը։ Ռադոակտիվության կիրառման հետ կապված բժշկական պրոցեդուրաները և բուժման եղանակները հանդիսանում են մարդածին ճառագայթման աղբյուրներից հիմականը։ Օրինակ՝ ատամների ռենտգենոգրաֆիայի ժամանակ մարդը ստանում է 0.03 Զվտ տեղային միանգամյա ճառագայթում։ Ստամոքսի ռենտգենոգրաֆիայի ժամանակ՝ 0.3 Զվտ։ Ատոմային պայթյունները նույնպես իրենց դերն են խաղում մարդու լրացուցիչ ճառագայթման գործում։ Փորձարկումներից առաջացած ռադիոակտիվ տեղումները մթնոլորտում տարածվում են ողջ երկրագնդով մեկ՝ ավելացնելով աղտոտվածության մակարդակը։ Փորձարկումները անց են կացվել 2 ժամանակահատվածներում՝ 1954-1958՝ երբ պայթյունները իրագործում էին Մեծ Բրիտանիան, ԱՄՆ-ն և ԽՍՀՄ-ը։ 1961-1962՝ ավելի նշանակալի, Պայթյունները հիմնականում անց էին կացնում ԱՄՆ-ն և ԽՍՀՄ-ը։ Ընդհանուր առմամբ միջուկային զենքի փորձարկումներ մթնոլորտում իրականացվել է՝ Չինաստան՝ 193, ԽՍՀՄ՝ 142, Ֆրանսիա՝ 45, ԱՄՆ՝ 22, Մեծ Բրիտանիա՝ 21 անգամ։ 1980 թվականից հետո մթնոլորտում փորձարկումները գործնականում դադարեցին, բայց ստորգետնյաները շարունակվում են մինչ օրս։ Միջուկային էներգետիկան, սակայն և փոքր դեր է խաղում ռադիոակտիվ աղտոտման գործում, հանդիսանում է բազմաթիվ վեճերի աղբյուր։ Եթե միջուկային սարքավորումները սարքին են և աշխատում են նորմալ, ապա նրանց արտանետումները փոքր են։ Պարզ է, որ միջուկային ռեակտորից ստացած ճառագայթման չափաբաժինը կախված է հեռավորությունից և ժամանակից։ Որքան հեռու է մարդ ԱԷԿ-ից, այնքան փոքր է ստացած չափաբաժինը։ Սա կախված է նարանից, որ մթնոլորտ արտանետվող ռադիոնուկլիդների մեծամասնությունը շատ արագ քայքայվում է և հետևաբար ունեն միայն տեղային նշանակություն։ Իհարկե, գոյություն ունեն երկարակյաց ռադիոնուկլիդներ, որոնք կարող են տարածվել ողջ երկրագնդով մեկ և պահպանել իրենց գոյությունը գործնականորեն հավերժ։ Ռադիոակտիվ աղտոտման այլ աղբյուրներ են հանդիսանում հանքերը և հարստացնող գործարանները։ Ուրանի հարստացման ընթացքում առաջանում են բազմաթիվ թափոններ՝ “պոչեր”, որոնք պահպանում են իրենց գոյությունը միլիոնավոր տարիներ։ Սրանք են բնակչության ճառագայթման հիմնական երկարակյաց աղբյուրը։ Որպես եզրակացություն կարելի է ասել, որ միջուկային էներգետիկայից ստացած ճառագայթումը հիմնականում կազմում է բնական աղբյուրներից ստացած ճառագայթման 2%-ից քիչ մասը։

Մարդիկ նույնպես ճառագայթվում են ինքնաթիռով երթևեկելիս

Քարածխի ահռելի քանակությունների այրումը նույնպես ճառագայթման աղբյուր է: Ռադիոակտիվությունը նոր երևույթ չէ, և կապել նրա առկայությունը ատոմային էլեկտրակայանների կառուցման կամ միջուկային զենքի ստեղծման հետ՝ սխալ է: Այն գոյություն է ունեցել երկրի վրա շատ ավելի վաղ, քան կյանք է առաջացել: Տիեզերքի առաջացման պահից` արդեն 20 միլիարդ տարի, ճառագայթումը անընդհատ տարածվում է տիեզերքում: Շատերը զարմանում են, պարզելով, որ մարդը նույնպես որոշ չափով ռադիոակտիվ է: Մարդու մկաններում, ոսկորներում և մի շարք այլ հյուսվածքներում կան ռադիոակտիվ նյութերի միկրոսկոպիկ բաժիններ: Քանի որ ճառագայթման հիմնական չափաբաժինը ազգաբնակչությունը ստանում է ճառագայթման բնական աղբյուրներից, նրանց մեծ մասից խուսափել պարզապես անհնար է:

Իոնացնող ճառագայթման ազդեցությունը և վտանգի չափանիշները

Իոնացնող ճառագայթման ազդեցությունը

Իոնացնող ճառագայթման ցանկացած տեսակ օրգանիզմում առաջ է բերում կենսաբանական փոփոխություններ, ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին ազդեցության դեպքում։ Միանգամյա ճառագայթումը առաջացնում է կենսաբանական փոփոխություններ, որոնք կապված են գումարային ստացված չափաբաժնից։ Այսպիսով, 0.25Գր չափաբաժնի դեպքում զգալի փոփոխություններ չեն նկատվում, բայց արդեն 4-5Գր չափաբաժնի դեպքում, մահացությունը հասնում է 50%-ի, իսկ 6Գր-ից ավելի դեպքում մահացությունը 100% է։ Ազդեցության հիմնական մեխանիզմը կապված է կենդանի հյուսվածքների ատոմների և մոլեկուլների իոնացման պրոցեսի հետ, մասնավորապես ջրի մոլեկուլների իոնացման հետ, որոնք էլ ենթարկվում են ինտենսիվ քայքայման։ Առաջացած փոփոխությունները կարող են լինել շրջելի և անշրջելի և կարող են հանդես գալ խրոնիկ ճառագայթային հիվանդության տեսքով։

Իոնացնող ճառագայթման վտանգի չափանիշները

Իոնացնող ճառագայթման կենդանի օրգանիզմի վրա ազդեցության մակարդակը կախված է չափաբաժնից, ազդեցության տևողությունից, ճառագայթման տեսակից և օրգանիզմ ընկած ռադիոնուկլիդի տեսակից։ γ և ռենտգենյան ճառագայթումը քանակապես բնութագրելու համար մտցրել են չոր օդում էքսպոզիցիոն չափաբաժնի հասկացությունը։ Վերջինիս չափման միավորն է Կլ/կգ։ Կլանված չափաբաժին է անվանվում ճառագայթման էներգիայի քնակը, որը կլանվել է միավոր զանգվածի կողմից։ Չափվում է Գր-երով (Գրեյ)։ Սակայն այս չափանիշը հաշվի չի առնում այն, որ նույն քանակությամբ կլանված α-մասնիկները շատ ավելի վտանգավոր են, քան β-մասնիկները կամ γ-ճառագայթները։ Այս պատճառով ներմուծվել է համարժեք ճառագայթման հասկացությունը։ Չափվում է Զվտ-երով (Զիվերտ)։ 1Զվտ = 1Ջ/կգ, այստեղ հաշվի է առնվում ճառագայթման վտանգավորության աստիճանը։

Թափոնները որպես մարդու կենցաղային և արդյունաբերական գործունեության արդյունք

Շրջակա միջավայրի աղտոտում և պահպանություն

Շրջակա միջավայրի աղտոտումը մարդկանց, բույսերի և կենդանիների կենսագործունեության վրա բացասաբար ազդող նյութերի թույլատրելի քանակի գերազանցումն է միջավայրում: Տարբերում են շրջակա միջավայրի բնածին և մարդահարույց աղտոտիչներ: Բնածին աղտոտիչներն առաջանում են բնական երևույթների, օրինակ` հրաբուխների, երկրաշարժերի, ջրհեղեղների, հրդեհների պատճառով, իսկ մարդահարույցները՝ մարդու գործունեության հետևանքով: Մարդահարույց աղտոտիչների թվին են դասվում արդյունաբերական, գյուղատնտեսական, տրանսպորտային և կենցաղային թափոնները, էներգիայի տարածումը ջերմության (ջերմային աղտոտում), աղմուկի (աղմկային աղտոտում), ճառագայթման (ճառագայթաակտիվ աղտոտում) և այլ ձևերով: Տարբերում են շրջակա միջավայրի աղտոտման մեխանիկական, ֆիզիկական, քիմիական և կենսաբանական տեսակներ: Մեխանիկական աղտոտումը կապված է քաղաքաշինության, ճանապարհաշինության, ծառահատումների և բնական լանդշաֆտների վրա ազդող այլ միջոցառումների հետ: Ֆիզիկական աղտոտումը պայմանավորված է միջավայրի ֆիզիկական հատկությունների՝ լույսի, աղմուկի, ջերմության, խոնավության, ճառագայթման, էլեկտրամագնիսական դաշտի փոփոխություններով: Քիմիական աղտոտումը պեստիցիդների, հանքային պարարտանյութերի, թունավոր գազերի, ծանր մետաղների (սնդիկ, կապար, կադմիում և այլն), տարատեսակ աղերի, ճառագայթաակտիվ տարրերի, սինթետիկ լվացամիջոցների ներգործության հետևանք է: Կենսաբանական աղտոտումն առաջանում է հիվանդածին միկրոօրգանիզմների՝ բակտերիաների, վիրուսների, սնկիկների տարածման միջոցով: Շրջակա միջավայրի աղտոտումն սպառնում է մարդու առողջությանը, բույսերի ու կենդանիների տեսակային բազմազանության խախտմանը և հանգեցնում է միջավայրի որակական վատթարացման: Բնական աղետների ժամանակ մարդը ենթարկվում է հոգեկան ուժեղ ցնցումների, տվյալ բնակտարածքի հողում կամ ջրում մարդու օրգանիզմին անհրաժեշտ միկրոտարրերի պակասը դառնում է մի շարք հիվանդությունների պատճառ: Սնկիկներով, բակտերիաներով վարակված խմելու ջուրն առաջացնում է ստամոքսաղիքային հիվանդություններ, աղմուկը հանգեցնում է հիպերտոնիկ հիվանդության և գերհույզային (սթրեսային) վիճակի, ճառագայթաակտիվ նյութերի մեծ քանակը պատճառ է դառնում սպիտակարյունության և քաղցկեղի առաջացման: Մթնոլորտում որոշ քիմիական նյութերի առկայությունն առաջ է բերում բրոնխային հեղձուկ և ալերգիական հիվանդություններ: Մարդու տնտեսական գործունեության հետևանքով աղտոտվում են մթնոլորտը, ջրոլորտը և հողը: Մթնոլորտ Մթնոլորտն աղտոտում են քիմիական նյութերը, զանազան ֆիզիկական ազդակներ և միկրոօրգանիզմները, երբ դրանց արտանետվող քանակները գերազանցում են թույլատրելի կոնցենտրացիաները: Մթնոլորտն աղտոտող հիմնական նյութերից են ածխաթթվական (CO2) ու շմոլ (CO) գազերը, ծծմբի և ազոտի օքսիդները, ֆրեոնները և այլն: Դրանց քանակի ավելացման գլխավոր պատճառը նավթի, գազի, քարածխի, կենցաղային և արդյունաբերական թափոնների ու փայտի այրումն է: CO և CO2 գազերի արտանետումների ամենամեծ բաժինն ընկնում է հատկապես ավտոմոբիլային տրանսպորտին: Ծծմբային գազի՝ ծծմբի երկօքսիդի (SO2) առաջացման աղբյուրը մինչև 5–7% ծծումբ պարունակող ածխի և մազութի այրումն է: Մթնոլորտում ծծմբի երկօքսիդը փոխարկվում է ծծմբի եռօքսիդի (SO3), որը օդում վերածվում է ծծմբական թթվի և թթվային անձրևների ձևով թափվում է գետին: Ազոտի մոնօքսիդի (NO) և ազոտի երկօքսիդի (NO2) առաջացման հիմնական աղբյուրը բենզինով ու դիզելային վառելիքով աշխատող ներքին այրման շարժիչներն են, ազոտական թթվի արտադրությունը: NO2-ը դեղին գույնի կայուն գազ է և մթնոլորտում պահպանվում է երկար ժամանակ: Հաճախ քաղաքների օդն այդ գազից ստանում է շագանակագույն երանգ: Ավտոտրանսպորտի արտանետած ածխաջրածինները, հատկապես` քաղցկեղածին, շատ են նավթամթերքների թերայրումից առաջացող մրի ու գուդրոնի մեջ: Չափազանց վնասակար նյութեր են ֆրեոնները՝ մի շարք ածխաջրածինների հալոգեն ածանցյալները, որոնք հանգեցնում են օզոնային շերտի քայքայման, ինչի հետևանքով մեծանում է մարդկանց մաշկի քաղցկեղի առաջացման վտանգը: Գազից բացի, մթնոլորտ են թափանցում և կախույթի ձևով պահպանվում պինդ ածխածինը (մուր) և ծանր մետաղները: Որոշակի կլիմայական պայմաններում անդրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությամբ տեղի է ունենում օդի երկրորդային աղտոտում՝ լուսաքիմիական սմոգ, երբ առաջնային աղտոտող նյութերը քայքայվում են՝ գոյացնելով աղտոտող նոր նյութեր: Ջէկերը, արդյունաբերական ձեռնարկությունները և տրանսպորտը մթնոլորտ են արտանետում ոչ միայն վտանգավոր նյութեր, այլև մեծ քանակությամբ ջերմություն, ինչի հետևանքով մթնոլորտը տաքանում է, փոխվում են օդի խոնավությունն ու շարժունությունը՝ հանգեցնելով ջերմային աղտոտման: Բույսերի և կենդանիների նեխման հետևանքով օդ են թափանցում նաև բազմաթիվ ախտածին մանրէներ: Ջրոլորտ Աղտոտիչ նյութերը բնական ջրերի մեջ են թափանցում պինդ, հեղուկ, կոլոիդային, էմուլսային և գազային ձևերով: Ջրի աղտոտման հիմնական աղբյուրներն են արդյունաբերական և կենցաղային կեղտաջրերը, ձնհալի և անձրևների ժամանակ գյուղատնտեսական դաշտերից տեղափոխվող պարարտանյութերը, պեստիցիդները, անձրևի և ձյան միջոցով՝ մթնոլորտից անջատվող զանազան նյութեր: Արդյունաբերական հոսքաջրերն առավել հաճախ աղտոտված են նավթամթերքներով, ֆենոլներով, ծանր մետաղներով և սինթետիկ լվացամիջոցներով, ներկերով, ճարպերով, որոնք վատացնում են ջրի որակը, այն դարձնում խմելու և սննդի մեջ օգտագործելու համար ոչ պիտանի. խախտվում են ջրային ավազանի կենսաբանական շարժընթացները, փոխվում է ջրային կենսաբազմազանությունը, նվազում են արտադրողականությունն ու սննդային արժեքը, որոշ ձկներ դառնում են թունավոր: Հատկապես վտանգավոր են տաք հոսքաջրերը, որոնք փոխում են ջրավազանի ջերմային ռեժիմը. վատանում են ձկների ձվադրության պայմանները, ոչնչանում են մի շարք օգտակար մանրէներ, զարգանում են մակաբույծներ: Ներկայումս ջրային միջավայրի լրջագույն աղտոտիչ են նաև նավթն ու նավթամթերքները: Հատկապես մեծ վտանգ են ներկայացնում նավթատար խոշոր նավերի վթարները, երբ նավթն արտահոսում և աղտոտում է հսկայական ջրատարածքներ: Արտահոսած նավթը խախտում է ծովի կենսաբանական ռեժիմը, մեծ վնաս է հասցնում ձկնորսությանը, զբոսաշրջությանը: Ջրի մակերևույթից նավթը հավաքում են հատուկ նավթահավաք նավերով, հողի և ջրամբարների մաքրման համար օգտագործում են նավթով սնվող միկրոօրգանիզմներ, ինչպես նաև կիրառում ակտիվ կլանիչներ (ադսորբենտներ): Կենցաղային հոսքաջրերը հիմնականում պարունակում են աղիքային վարակիչ հիվանդությունների հարուցիչներ: Ջրավազանների աղտոտման առավել արտահայտված դրսևորումներից է ջրի «ծաղկումը» (էվտրոֆացում)` քաղցրահամ ջրավազանների վերին կենսահորիզոնում կանաչ և կապտականաչ ջրիմուռների զանգվածային բազմացումը: Ջրի «ծաղկման» յուրահատուկ օրինակ է Սևանա լճի «ծաղկումը»` ջրի մակարդակի իջնելուց հետո: Բնական ջրերի կարևոր առանձնահատկությունն ինքնամաքրման կարողությունն է՝ գոլորշիանալու, հողի մեջ ներծծվելու և մանրէների գործունեության միջոցով: Մշակվել են բնական ջրերի արհեստական մաքրման բազմաթիվ եղանակներ. մեխանիկական եղանակով, օրինակ, մաքրվում են ջրի մեջ լողացող և կախված նյութերը: Ջրերի մաքրման քիմիական եղանակներից կիրառվում են մակարդումը, երբ քիմիական որոշ նյութերի ազդեցությամբ ջրում եղած խառնուրդները մակարդվում, նստում են հատակին, կլանումը` քիմիական որոշակի կլանիչներով ջրից կլանվում և հեռացվում են վնասակար նյութերը, քլորացումն ու օզոնացումը՝ քլորի և օզոնի միջոցով ախտահանվում է խմելու ջուրը: Կենսաբանական մաքրման դեպքում հոսող ջրերն անցկացնում են խիտ բուսածածկի կամ փայտի թեփի միջով: Մեծ կիրառություն ունի ջրերի մաքրումն արհեստական ակտիվ տիղմով. տիղմի մեջ բազմացող մանրէներն արագ խժռում են ջրում եղած վնասակար մանրէներին: Ջուրը տհաճ հոտով գազերից ու նյութերից մաքրելու նպատակով կիրառվում է օդավորման (աերացիա) եղանակը՝ հատուկ հարմարանքներով ջուրը հարստացվում է օդի թթվածնով: Հող Հողի աղտոտման հիմնական աղբյուր են արդյունաբերական, գյուղատնտեսական, կենցաղային և ճառագայթաակտիվ թափոնները: Որոշ թափոններ նեխման հետևանքով արագ քայքայվում են, սակայն շատերը պահպանվում են երկար, մասնավորապես` պլաստմասսայե տարաները: Այդ առումով որոշակի վտանգ են ներկայացնում նաև հանքային պարարտանյութերն ու պեստիցիդները, որոնք հակում ունեն կուտակվելու սննդային շղթայի որևէ օղակի օրգանիզմներում` հանգեցնելով գենետիկական փոփոխությունների և ուռուցքների առաջացման: Հողի աղտոտվածության հիմնական արտահայտությունը նրա վնասակար ազդեցությունն է բուսական կամ կենդական այս կամ այն օրգանիզմի վրա: Հողը կենսոլորտի ամենակարևոր տարրերից է, կենսաբանական բազմաթիվ շարժընթացներ պայմանավորված են հատկապես հողի շերտով, այնտեղ են կուտակվում օրգանական նյութերը, զանազան քիմիական տարրեր և արևի էներգիան: Հողը կատարում է աղտոտիչների կենսաբանական կլանիչի, քայքայողի և չեզոքարարի դեր: Ուստի, հողի պաշտպանությունն առաջնակարգ դեր ունի շրջակա միջավայրի պահպանության համալիրում: Աղտոտման դեմ պայքարն աղտոտիչների բացասական ազդեցությունից բույսերի, կենդանիների, մարդկանց և նյութական արժեքների պահպանության միջոցառումների համակարգն է: Ցանկալի արդյունքի հասնելու համար հարկավոր է նախ` առավելագույնս զտել արտանետվող գազերն ու հոսքաջրերը, իրականացնել շրջակա միջավայրի էկոլոգիական փորձաքննություն և աղտոտման վիճակի գնահատում, խստորեն հետևել բոլոր աղտոտիչների սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիաների պահպանմանը, ապա` ստեղծել անթափոն արտադրություններ: Բնության պահպանության, շրջակա միջավայրի վիճակի վերահսկման, որակի գնահատման, ինչպես նաև կենսամիջավայրի, էկոհամակարգերի և մարդու առողջության վրա բացասական ազդեցությունների կանխարգելման, ժամանակին հայտնաբերման ու վերացման համար ստեղծվել են բնապահպանական 1000-ից ավելի կազմակերպություններ (Բնության պահպանության միջազգային միություն, Գլոբալ էկոլոգիական հիմնադրամ, ՄԱԿ-ի Շրջակա միջավայրի ծրագիր, Վայրի բնության համաշխարհային հիմնադրամ և այլն), ընդունվել օրենքներ ու համաձայնագրեր, որոնց միացել է նաև Հայաստանը:

Թափոններ

Թափոնները մարդու կենցաղային և արդյունաբերական գործունեության հետևանքով առաջացող, օգտագործման համար ոչ պիտանի նյութերն են: Թափոններն աղտոտում են շրջակա միջավայրը և բացասաբար ազդում մարդու առողջության վրա: Շրջակա միջավայրի և մարդու առողջության վրա թափոնների վնասակար ազդեցությունը կանխելու նպատակով դրանք հավաքում են, տեսակավորում և ժամանակավորապես տեղադրում հատուկ հատկացված տեղերում, եթե նախատեսվում է դրանց հետագա օգտագործումը: Գարեջրի գործարանի արտադրական թափոնները, օրինակ, օգտագործվում են որպես անասնակեր, որոշ թափոնների այրումից ստացվող ջերմությունն օգտագործվում է ջերմաէլեկտրակայաններում էլեկտրաէներգիա ստանալու համար: Հաճախ իրականացնում են թափոնների վնասազերծում, այսինքն՝ մեխանիկական, ֆիզիկաքիմիական և կենսաբանական եղանակներով վերացնում են կամ նվազեցնում դրանց վտանգավոր հատկությունները: Թափոններից ազատվելու ամենապարզ և էժան միջոցը դրանց թաղումն է: http://www.slideshare.net

Ինչպես նվազեցնել օդի աղտոտվածությունը

2020-ից սկսած տարեկան 3,6 մլն մարդ կմահանա օդի աղտոտվածության պատճառով, եթե մինչ այդ իրավիճակը կտրուկ չփոխվի: Նման եզրահանգման են եկել Տնտեսական զարգացման և համագործակցության կազմակերպության փորձագետները: Քաղաքների աղտոտվածությունը կարող է առաջանալ ավտոտրանսպորտի վնասակար արտանետումների, ոչ ճիշտ քաղաքաշինության արդյունքում, և այլն: Մարդու օրգանիզմի վրա այդ բացասական ազդեցությունը լինում է երկու ձևով՝ անմիջական և միջնորդավորված: Անմիջական ազդեցությունը  մթնոլորտային օդի միջոցով հենց շնչառական օրգաններով է մարդուն փոխանցվում, իսկ ինչ վերաբերում է անուղղակի ազդեցությանը, դա այն է, երբ աղտոտված մթնոլորտային օդի արտանետումները նստում են հողի, ջրի և բուսականության վրա, այնուհետև փոխանցվում և ապա՝ արդեն այդ աղտոտված ջուրն ու գյուղմթերքները բերանի խոռոչով մարդու օրգանիզմում են հայտնվում:  Քաղաքները մեծանում են ոչ թե՝ որ դրանց սահմաններն են մեծանում, այլ կանաչապատ տարածքների օգտագործման հաշվին, կամ, երբ բնակելի շենքերը կառուցվում են իրար շատ մոտ, իսկ մի շենքի համար նախատեսված տարածքում ևս մեկ այլ շենք է կառուցվում: Ոչ ճիշտ շինարարության  հետևանքով, արդեն քամու հոսքն է արգելափակվում, քաղաքաշինությունը ևս մեծ դեր է կատարում մթնոլորտային օդի աղտոտվածության հարցում: Այդ ամենն ամբողջովին վերացնել հնարավոր չէ, և իդեալական մթնոլորտային օդով քաղաք գոյություն չունի, և, եթե անգամ քաղաքում մեքենա չլինի, իսկ տվյալ քաղաքի շինարարությունը լավ լինի, միևնույն է, քամին բերում է այդ աղտոտված օդը, բացի այդ, քաղաքը կարող է աղտոտվել նաև մթնոլորտային տեղումների՝ անձրևի, ձյան միջոցով: Սակայն, իհարկե, քաղաքի աղտոտվածությունը կարելի է գոնե հնարավոր նվազագույնի հասցնել: Առաջիկայում երիտասարդ գիտնականը պատրաստվում է ուսումնասիրել և համեմատել Երևան և Ալավերդի քաղաքների էկոլոգիական իրավիճակը, իսկ հետո առաջարկներ ներկայացնել՝ քաղաքների աղտոտվածության մակարդակը նվազեցնելու վերաբերյալ:

Աղմուկ

1.Ինչ է աղմուկը

1. Աղմուկ, մարդու օրգանիզմի վրա վնասակար ազդող ձայներ, որոնք խանգարում են նրա աշխատանքն ու հանգիստը։ Ձայնը, որպես ֆիզիկական երևույթ, առաձգական միջավայրում ընթացող ալիքային շարժում է, որն առաջանում է տատանողական շարժումներից և ընկալվում մարդու ու կենդանիների լսողության օրգաններով։ Ձայնը բնութագրվում է ձայնային ճնշման մակարդակով (ինտենսիվություն) և չափվում է դեցիբելով (դբ) ու տատանումների հաճախությամբ, որն արտահայտվում է հերցով (1հց-ը 1 տատանումն է վրկում)։ Ձայնային ճնշման մակարդակի որոշման համար կիրառում են հատուկ սարքեր՝ աղմկաչափեր։ Բնականոն լսողություն ունեցող մարդն ընկալում է 16-20000 հց հաճախությամբ և 0-ից մինչև 120-140 դբ ինտենսիվությամբ ձայնային տատանումներ։ Ձայնի մեծ ուժգնությունը (աղմուկ) առաջացնում է ցավի զգացողություն (թմբկաթաղանթի վրա ուժեղ ճնշման հետևանքով), իսկ 150 դբ ձայնն անտանելի է։ Մարդու առողջության վրա բացասական ազդեցություն է ունենում տևական և չափազանց ինտենսիվ ազդեցության աղմուկը։

2.Ինչ ազդեթություն ունի աղմուկը մարդու առողջության համար և շրջարկյա միչավայրի վրա

2.Աղմուկը վտանգաոր է ոչ միայն մարդու առողջության, ալև շրջակա միջավայրի համար: Աղմուկից կարող է մարդու թմբկաթաղանթը պայթել, երբ այն գերազանցի 140 դեցիբելը (դբ): Մեր կյանքում ձայները հիմնականում 5-20 դեցիբելի սահմաններում են։Նորման, որ կարող ենք լսել, 80 դեցիբելն է, բայց արդյունաբերական շատ քաղաքներում, աղմկոտ վայրերում ձայները հատում են 100 դեցիբելի սահմանագիծը։

Աղմուկի հետևանքները

Գիտնականներն աղմուկի ազդեցության հետ են կապում նյարդային, սիրտանոթային, խոցային հիվանդությունների աճը, որոշ մասնագիտության բանվորների ծանր լսողության առաջացումը։ Աղմուկից առաջին հերթին վնասվում է լսողության օրգանը։ Մարդու ականջը բնական պաշտպանություն չունի բարձր աղմուկի դեմ, որն ազդում է լսողության օրգանի բջիջների և նյարդերի վրա։ Վատ ձայնամեկուսացման պայմաններում նվազում է մարդու ինչպես ֆիզիկական այնպես էլ մտավոր աշխատունակությունը։ Աղմուկը բացասաբար է ազդում կենտրոնական նյարդային համակարգի վրա՝ առաջացնելով գլխուղեղի կեղևի բջիջների գերհոգնածություն և հյուծում։ Աղմուկի ազդեցությունից առաջանում է անքնություն, հոգնածություն, խանգարվում են շարժումների համաձայնեցումը, մարմնի հավասարակշռությունը, նվազում է ուշադրությունը, ընդհանուր աշխատունակությունը և աշխատանքի արտադրողականությունը։ Աղմուկի տևական ազդեցությունն օրգանիզմի վրա և դրա հետ կապված կենտրոնական նյարդային համակարգում տեղի ունեցող խանգարումները նպաստում են հիպերտոնիկ հիվանդության առաջացմանը։ Ամենօրյա աղմուկը մարդկանց երբեմն հասցնում է նյարդային խանգարման շեմին։ Հանգստի և հատկապես քնի ժամանակ, երբ առավելապես պետք է վերականգնվեն օրգանիզմի ուժերը, աղմուկի բացասական ազդեցությունն ավելի զգալի է։

Երբ աղմկում է քաղաքը

Երեւանում օր օրի էկոլոգիական խնդիրները շատանում ու լրջանում են։ Դրանց շարքից է նաեւ էկոլոգիական աղմուկը, այլ կերպ ասած, քաղաքն աղտոտված է նաեւ աղմուկով։ Սա ոչ միայն Երեւանի, այլեւ բոլոր մեծ քաղաքների խնդիրն է։ Այն սկսել է լուրջ անհանգստություն պատճառել ողջ աշխարհին։ Մինչդեռ մի որոշ ժամանակ առաջ ձայները միայն օգնում էին…օգնում էին մարդուն ինֆորմացիա ստանալ շրջապատող աշխարհի ու տարբեր երեւույթների մասին։ Ձայներն իրենց այդ գործառույթն այսօր էլ չեն կորցրել, միայն թե դրանք չափից ավելի են բարձրացել։

Փողոցային աղմուկը քնի ժամանակ ազդում է առողջության վրա. բրիտանացի գիտնականներ

Բրիտանացի գիտնականները հանգել են այն եզրակացության, որ փողոցային աղմուկը քնի ժամանակ բացասաբար է անդրադառնում երկարատև քուն մտած մարդու առողջության վրա, գրում է mk-london.co.uk–ը։ Գիտնականների փորձին մասնակցել են հարյուր բրիտանացիներ, որոնց կեսը որոշ ժամանակ քնել են լռության մեջ, իսկ մյուս կեսը՝ լուսամուտից այն կողմ փողոցի աղմուկի ներքո։ Արդյունքում պարզվել է, որ աղմուկի մակարդակի 10 դեցիբելով բարձրացումն արդեն հիպերտոնիկ դառնալու ռիսկը մեծացնում է 14 տոկոսով։ Մշտական աղմուկի դեպքում տարեցտարի սրտանոթայինից հետո տուժում է նաև նյարդային համակարգը. կարող է զարգանալ ընկճախտ կամ այլ խանգարումներ։ Բրիտանացի գիտնականները պնդում են, որ ռիսկի գոտում են գտնվում այն մարդիկ, ովքեր ապրում են երկաթուղային խաչմերուկների, օդանավակայանների ու ավտոմայրուղիների մերձակայքում։

Աղմուկը խանգարում է նաև ստեղծագործական աշխատանքին

Աղմուկը տարբեր ձայների անկանոն, քաոսային զուգորդությունն է, որն անբարենպաստ ազդեցություն է գործում մարդու առողջության վրա: Խանգարվում են աշխատանքային գործունեությունն ու հանգիստը, և մարդ շուտ է հոգնում, օգտակար ինֆորմացիայի` խոսքի, երաժշտության ընկալումը դժվարանում է, առաջանում է նյարդահուզական գրգռված վիճակ: Աղմուկի բարձր մակարդակն ազդում է վեգետատիվ ֆունկցիաների, տարբեր օրգան-համակարգերի վրա (սրտանոթային, ստամոքսաաղիքային, հորմոնային) և այլն:

Աղմուկը կարող է առաջացնել հարբած լինելու զգացում, մարդու մոտ ստեղծել սթրեսային վիճակ: Այն ազդում է նաև բույսերի և կենդանիների վրա: Աղմուկը կարող է առաջացնել հարբած լինելու զգացում, մարդու մոտ ստեղծել սթրեսային վիճակ: Այն ազդում է նաև բույսերի և կենդանիների վրա: Բարձր ձայնն ու աղմուկն ազդում են մարդու ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ հոգեկան առողջության վրա։Աղմուկի ազդեցության տակ մարդու եւ կենդանու օրգանիզմում առաջանում է ադրենալինի որոշակի քանակություն, իսկ այն սպառելու առիթն իրականում չկա։ Գուցե նաեւ դա է պատճառը, որ մեծ ու աղմկաշատ քաղաքներում մարդիկ ավելի անհանգիստ ու դյուրագրգիռ են։ Երևանի մետրոյով 15-20 րոպե երթևեկելու դեպքում (իսկ մետրոյում աղմուկը հասնում է 75 դեցիբելի) մարդն իր օրգանիզմը որոշակի վտանգի է ենթարկում:

Ես սիրումեմ բարց ձայնով լսել երաժշտություն:                                                               Ես բայց չեմ սիրում մետրոյի և ծեծկրտուկների աղմուկը:

Հասարակագիտություն

Մարդու հոգեկան խանգարումը

Հարց 1

Երբ է մարդը ստանում հոգեկան խանգարումը

Պատասխան՝ Խոռը հուզմունքի, ստրեսի պատճարով:

Հարց 2

Պատասխան՝Հարված ստանալուց հատկապես գլխի մասում:

Հարց 3

Ինչպես կարելի է տարբելեր նորմալ մարդուն հոքեկան խանգարում ունեցող մարդուց

Պատասխան՝ Կարելի է տարբերելու մեկ ձև վարքից:

Հարց 4

Հոքեկան հիվանդը հանցագործություն կատարելիու դեպքում ինչպես է կոչվում

Պատասխան՝Անմեխսունակ այսինքն հոքեկան հիվանդը օրենքի առաչ պատասխան չի տալիս: Միայն մի դեպքում են դատապարտում օրենքո երբ որ հանցագործության ժամանկ դարնում է հոքեկան հիվանդ:

Հարց 5

Ինչ էնք հասկանում նեռարակն կրթություն ասելիս

Պատասխան՝ Դա այն կրթություն է երբ սովորողը կամ սովորողները ունեն առողջական խնթիրներ օրինակ՝ դժվար են խոսում, լավ չեն լսում, լավ չեն տեսնում շարժվում են դանդաղ:

 Հարցեր ստուգողական աշխատանքի համար

1.Ինչ էնք հասկանում գեղեցիկ ասելով

Գեղեցիկ է այն ինչ որ չափաոր է, օգտակար է, ներդաշնակ է,

2.Ինչ էնք հասկանում օրենք ասելով

Հասարակական հարաբերություները կարգաորող նորմածիվ է

3.Արվեստի ինչ տեսակներ գիտեք

Դասական և կիրարական արվեստներ

Օրինակ` թատրոն,կինո,երաժշտություն.նկարչություն և այլ այս բոլորը դասական արվեստ է:

Օրինակ`կենցաղային իրերի պատրաստան արվեստը դա կիրարական արվեստ է:

Գորգագորցողություն,ոսկերչություն,փայտագործողություն,պղնձագորցությունկավագորց-    -ություն և այլ այս բոլորը կիրարական արվեստ է:

4.Անչափահության պատասխանությունը որ տարիքից է կիրարվում Հ.Հ.

Ըստ օրես գրքի 14տարին լրացած երեխա ենթարկվում է քրյական պատասխանության,  մինչև 16տարեկանը արևագույնը պատիժը 7տարի է:16տարեկանից մինչև 18տարեկանը լրացած մարդկանց արևագույնը պատիժը 10տարի է:

5.Հայաստանի Հանրապետությունում իշխանության ինչ պատիժներ են գործում

3իշխանության մարմիներ 1.oրեսդիր մարմին կոչվում է 2.    3.արթարադատություն

Դասի հարցումը կատարվել է գնահատվել է դրական:

Պատասխանել էմ բոլոր հարցերին բերելեմ համապատասխանաբար օրինակներ բոլոր հարցերի վերաբերյալ:Կատարեցինք խմբային աշխատանք այս թեմայի շուրջ որին մասնակցեծ նաև Վահեն:

Դատաքնություն

Հարց 1

Դատարանում դատաքնությունը երբ է սկսում

Սկսվում է մեխադրյալական եզրականությունը հաստատվելուց հետո:

Հարց 2

Նախաքնության ժամանակ հանցագործին ինչպես են դիմում

Մեխադրյալ կամ կասկածյալ

Հարց 3

Դատարանում դաորի վճրից հետո ինչպես են դիմում աբաստրյալին

Դատապարծյալ:

Հարց 4

Դատարանում դատավճրից հետո դատաորը ինչպես է դիմում

Անվանում է դատապարծյալ:

Հարց 5

Նախնաքնության ժամանկ որ օրես գիրքն է կիռարվում

Նախնաքնության ժամանկ օգտագործվում է քրյական օրեսգիրքը:

Պատժի տեսակներ

Հարց 1

Ինչ էնք հասկանում պատիժ ասելով

Պատիժը օրենքով սահմանված կարգով գործողություն է որը կատարվում է հանցագործություն կատարողի անձի նկատմամբ:

Հարց 2

Որ մարմին է իրականացնում պատիժը

Միայն դատարանի որոշման մարդը

Հարց 3

Պատժի ինչ տեսակներ գիտենք

1.Տուգանք նվազագույն աշխատավարձ չափով:

2.Ազատազրկում 3ամսյա կալանքից սկսաց մինչև ցմա ազատազրկում

3.Ակսոր երբ մարդուն իր նորմալ ապրող բնակավայրից ակսորում են անորմալ բնակավայր

4.Արտաքսում օտար երկրյա քաղացուն արտաքսում են այն երկրից որտեղ ինքը խաղտել է այտ երկրի օրենքները

Օրինակ`հրաժարվում են գրանցումից կամ այլ օրենքներեն խաղտում

5.Պարսավամ

6.Վարկաբեկում

18.09.14

1.Ինչ ենք հասկանում  Վերածնունդ ասելիս

Հին ժամանակներում մարդու կողմիծ ստեղծված արվեստի վերանգնում

2.Գեղագիտական ճաշակի ինչ ոճեր գիտենք

Դրանք են ռոկոկո, ռոմատիկա, բարոկկո, ռեալիստ

3.Ինչ ենք հասկանում բարոյական ասելով

Բարոյականություն բառը առաջին անգամ օգտագործել է Արիստոտելը:Բարոյական է համարվում այն մարդը որը իր կյանքի տարիներին միշտ իրեն դրսեորվում է որպես կարքապահ ճշմարտախոս, արթար մարդ

http://www.arlis.am/documentview.aspx?docID=69115

Բարոյական և ոչ բարոյական արժեքները

Արմեն անոնով մի տղա պարապում է բասկետբոլ:Նա ուներ ատլետիկ կազմվացք:Նա ինձ շատ էր դուր գալիս քանի որ նա թմային խաղացողեր բացի դրանից Արմենը հոգատար երիտասարդ էր իր թմի տղաների հանդեպ:

Սեդան շատ պատասղատու մարդ է:Նա սիրում է արկածներ անել:Մի անգամ ես նրա հետ գնացի լողանալու փոթորիկ սկսեծ քիչ էր մնում ես խեղտվեյ սակայն Սեդան ինձ փրկեծ մահից:

Լևոնը լավ երաժիշտ էր:Մի օր փորձի ժամանակ վատ նվագեց և ամբոխչ փորձը ձախողվեց:Նա հաջորդ օրը նա ասեց որ նա վատ արողջեր եղել:

Ազնիվ+,խելացի-,սրամիտ,հյուրասեր,բարի+,լուռ-,խիզաղ,գեղեցիկ,երաժշտասեր,ազատ մտածող և այլն:

Արիստոտելը ասել է

Առաքին է համարվում այն մարդը ով որ չի գործել սպանություն:

Ոչ թէ նրա համար որ Հիսուսը ասել է մի սպանիր այլ նա չի կարղ սմանել մարդ:

Էմիանել Կանտ ասել է

Մարդը պետկ է գործի բարոյական

Արվեստ

1.Ինչ է արվեստը

Պատասխան` մարդու կողմից ստեղված գութական արժեքները մենք համարում էնք արվեստ,արվեստ է համարվում նաև երաժշտությունը, թատրոնը, կինոն և այլը:

2.Ինչ էնք հասկանում տարածական արվեստ ասելով

Պաատասխան` Երբ մարդը օգտագործում է  որոշակի տարածք, երբ այդ տարածիք վրա ստեղծում է արվեստ, օրինակ`նկարիչ նկար նկարելու համար օգտագործում է մարդկանց: Քանդակագործը  օգտագործում է տարածք քանդակում է քանդակ:

3.Ինչ էնք հասկանում ժամանակային արվեստ ասելիս

Պատսխան` չնայած ժամանակային արվեստը ևս զբաղեցնում է որոշակի տարածք:

                                                Գեղեցիկի մասին

Հարց 1

Ինչ է Գեղեցիկը

Պատասխան`մարդու արտաքինը, շարժու ձևը,արվեստի գործը օրինակ` նկարը,քանդակը,բնությունը այս բոլորը կարելի է համարել Գեղեցիկ

Հարց 2

Նշանաոր մարդիկ ինչպես են բնութագր է գեղեցիկը

Պատասխան`Մեծ մտածոխ Պյութագորասը գեղեցիկ է համարել նեղդաշնակը

Ըստ Պլատոնի ինչ օգտակար է դա գեղեցիկ է

Հայոց Պատմություն

Ցեղասպանություն

1.Ինչ է ցեղասպանությունը

Պատասխան՝ Մեկ ազգի ֆիզիկապես բնաջնջելը ազգի ու կրոնի համար կոչվում է ցեղասպանություն:

2.Հայերի գենոցիդը քանի փուլ է ունեց է
Պատասխան՝ 3փուլ  1փուլ 1894-1896թվերին կոտորվել է երեք հարյուր հազար Հայ:

2փուլ 1909թ.  կոտորվեց երեսուն հազար Հայ:

3փուլ  1914-1923թվերին կոտորվեց մեկ ու կես Հայ:
3.Աշխարհում քանի պետություն է ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը

Այսօր աշխարհում Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչեց 25պետությունը:

Առաջինը ճանաչեց Ուրուգվայը 1967թ.:Ճանաչել են Կանադան,  Ռուսաստանը, Ալմաթան,  Չեխիան, Շվեյցարյա, Սերբիան, Գերմանիան, Ագենտինիա, Բրազիլիյա, Կիպրոց, Լիտվիյա և այլ երկրներ:
Կիլիկիյա

Կիլիկյան գտնվում է փոքր ասիայի հարավ-արևլյան Միջերկյան ծովի ափին:

Կիլիկիան բաժանված է երեք մասի, 1.լեռնային 2.դաշտային 3.քարքարոտ Կիլիկյայում Հայերը ստեղծել է երեք իշխանություն 1.Ռուբինյան 2.Գող վասիլի 3.Փիլատոսի:

Ամենա հզոր Ռուֆինյան իշխանություն է:

Բագրատունիներ

9-րդ դարի վերչում 885թ. Օգոստոսի 26-ին Բագարան քաղաքում Գևորգ Գառնեցի կաթողիկոսը Հայոց իշխան Աշոտին օծեց:

Բագրատունիները ունեցել են 3 մայրաքաքը 1.Բագարանը 2.Կարսը 3.Անի
Ես կարղանում եմ: Հայոց պատմությունից

1.Քնարկումից հետո ես կարողանում եմ ինքնություն վերլուծել պատմական իրադարձությունը, հասկանալ այդ իրադարձության պատճարները և հետևանքները

Երբ ես անցնում էի Վանի թագաորությունը հասկացա որ մեր ժողոուրդը ունեցել է  շատ հարուստ պատմական անցյալ: Ստանալով այս իմֆորմացին ես կարողացա օգտվել մեր դպրոցի մեդիագրադարանից և ինտերնետի միջոցով ստացա լրացուցիչ գիտելիքներ:

2.Ես կարողանում եմ ինքնուրույն ներկայացնել  ցանկացած պատերազմական գործողության պատճառները, հետևանքները, արդյունքները և նշանակություները

Օրինակ՝ Երբ մենք անցանք Վարդանանց պատերազմի պատմությունը ես կարողացա տարբերել Վարդանանց պատերազմի պատճառները արիթից:Պատճառը այն էր  որ Հայ ժողոուրդը          ցանկանում էր ազատագրվել և վերակնգնել իր անկախությունը իսկ արիթը այն էր որ Պասիկները ստիպում էին Հայերին կրոնափոխ լինել:

3.Ես կարողացա ինքնուրույն ստեխծել ուսումնական նյութ ոսկերչության պատմության մասին

Ոսկերչությունը մարդկության ամենահին, լայնորեն տարածված արվեստներից մեկն է, որը մեծ տեղ ունի դեկորատիվ-կիրառական արվեստների հարուստ գանձարանում։ Ոսկյա զարդերը լրացրել են մարդկանց հագուստի համալիրները, տվել դրանց հատուկ տեսք, շքեղություն, որով դրսևորվել են կրողի սոցիալական վիճակը, ճաշակը, սոցիալ-տնտեսական պայմանները։ Հին Եգիպտոսում զարգացման բարձր մակարդակի վրա էր ոսկերչության արվեստը։ Որպես նյութ են ծառայել գերազանցապես ոսկին, մեղեսիկը, լազուրիտը, բրոնզը, հասպիսը, օբսիդիանը, զմրուխտը, կիրառվել են դրվագման,փորագրման, «սառը արծնապատման» եղանակները։ Միջագետքի Ոսկերչությանը հատուկ է եղել վառ բազմագունությունը, լազուրիտի հաճախակի կիրառումը, «սառը արծնապատման» եղանակը։ Մանրարուրք և հատիկազարդման եղանակներով պատրաստված բազմաթիվ առարկաներ են հայտնաբերվել Եգեյան մշակույթի երկրներից (հատկապես Միկենքի և Տրոյայի պեղումներից) և էտրուրիայից, որոնք աչքի են ընկնում զուսպ գունային լուծումներով։ Դրանք ոսկյա անոթներ են՝ եզան, ծովաստղի և այլ պատկերներով։ Հելլենիզմի և Հին Հռոմի ոսկերչության մեջ կրկին ի հայտ է եկել հնչուն բազմագունությունը։ Հելլենիզմի ժամանակաշրջանում ոսկերչության մեջ լայն կիրառություն են ստացել արծաթյա գեղարվեստական առարկաները։ 3-4-րդ դարերում Սասանյան Իրանի եսկերչության մեջ տարածվել են դրվագված, ձուլված, Փորագրված պատկերներով ոսկյա և արծաթյա առարկաները։ Վաղ իսլամական մշակույթում պերճանքի առարկաների նկատմամբ զուսպ վերաբերմունքը սկզբնական շրջանում արգելք է հանդիսացել ոսկերչության զարգացմանը։ Մակայն հետզհետե Հին Իրանի և հելլենիստական մշակույթի ավանդական նմանակմամբ այն հասել է զարգացման բարձր աստիճանի։

Հայաստանը 5-րդ դարում

1.Որ թվականին և որտեղ Մեսրոպ Մաշտոցը  ստեղծեց Հայկական այբուբենը

Պատասխան` 405թ. Եդեսյա քաղաքում Մ.Մաշտոցը գրեց Հայկական այբուբենը:Այս այբուբենը բաղկացած է եղել 36տառերից:

2.Երբ վերացավ Արշակունիների թագաորությունը

Պատասխան`Արշակունիների թագաորությունը վերացավ 428թ.:Արշակունիների թագաորությունի առաջին թագաոր եղել է Տրդատ Ա-ն վերջին թագաորը եղել է Արտաշես Արշակունին:

3.Ով է եղել Վարդան Մամիկոնյանը

Պատասխան`5-րդ դարի Հայոց սպարապետ, նա պայքարել է Պարսիկների դեմ քանի որ Պարսիկները գրավել էին Հայաստանը և ցանկանում էին Հայ ժողովրդին դարցնել կրակա պաշտ:

27.11.2014

1.Երբ է սկսել Վարդանաց պատերազմը

Պատասխան`450-451թթ.

2.Ում դեմ է ուղղված եղել այս պատերազմը

Պատասխան`Պարսիկների դեմ

3.Որն է այս պատերազմի գլխավոր պատճառը

Պատասխան`Պարսից առքա Հազկերտ երկրորդը 449թ. Հայերին ստիպեց ընդունել կրակա պաշտություն, ահա սա էր Հայերի ապստաբության գլխավոր պատճառը:

4.Երբ է տեղի ունեցել Ավարայրի ճակատամարտը

Պատասխան`451թ. մայիսի 26-ին Տղմուտ գետի ափին Ավարայրի դաշտում տեղի ունեցավ այս ճակատամարտը:

Հարցեր ստուգարքի համար

1.Ինչենք հասկանում ազատություն ասելով

Պատասխան`Ազատությունը դա մարդու բարձագույն արժեքն է որից կարող է օգտվել ցանկացած մարդ:

2.Ինչ է ասել Անգլիացի մտածոխ Ջոն Լոկը

Պատասխան`Մարդը ծնված պահից սկսած պետկ է լինի 3արժեքներ կրող դրանքեն երջանիկ, ազատ, և ունենա մասնաոր սեփականություն:

3.Արցյոք սուտ խոսելը կարող է մարդու համար օգտակար լինել

Պատասխան`Միանշանակ ոչ …:

28.10.2014

Հարցեր ստուգարքի համար

1.Որտեղ է գտնվում Հայկական լեռնաշխարհը

Առաջաոր ասիայում

2.Որքան է մեծ Հայքի և փոքր Հայքի տարածքները

Մեծ Հայքը 311

Փոքր Հայք 80

3.Հայկական լեռնագագաթ ամենաբարձր լեռնագագաթը

Արարատը 5165մ

Դրածո թագաորներ

1.2-4թվին թագաոր է եղել Արյոբարյզավեսը

2.Արտավազտ 4-րդ 4-6թիվ

Այս երկու օտար թագաորներին Հայերը սպանեցին

3.6թվականին մի կանի ամիս թագաորեց Տիգրան 5-րդ որը Հրայեր մայրական կողմից Հայ էր

4.Էրատո թագուհին Հայուհի 6-12թվականերին

5.Ոնոն 12-16թվականին Պարտև էր

6.Զենոն Արտաշես 18-34թվականերին Հյուներ սակայն Հայ ժողովրդի կողմից ունդունվեց

Քանի որ Զենոնը հարգում էր Հայերի ավանդունդները, լեզուն և այլը

7.Արշակ 1-ին 34-35թվականերին

8.Միհրդատ 35-37թվականերին Վրացի

9.Սարաթուկ 1-ին 37-43թվականերին Պարթև

10.Միհրդատ 43-51թվականերին Վրացի

11.Ռադամիս 51-52թվականերին Վրացի

Ահա սրանքեյն այդ Դրացո թագաորները բացի Հայ ազգի Էրատո թագուհուց:

Հարցեր ստուգարքի համար

Հարց 1

Որ լեռնագագաթն է համարվում հայկական լեռնագագաթն է համարվում ամենա բարցր լեռնագագաթը

Արարատ լեռը-5165մ.

Հարց 2

Որ լեռն է Հ.Հ. ամենա բարցր լեռը

Արագած-4096մ.

Հարց 3

Ինչ գետեր գիտենք

Եփրատը միանալով Տիգրիսին թափվում է Պարսից ծոց

Արաքսը միանալով Կուռ թափվում է Կասպից ծով

Հարց 4

Ինչ խոշոր լճեր կան

Սևանա լիճ կամ Գեղամա ծով

Ուրմյա լիճ կամ Կապուտան ծով

Հարց 5

Որքան է Մեծ Հայքի և Փոքր Հայքի տարածքը

Մեծ Հայքի-300.000քառ. կմ.

Փոքր Հայք-80.000ք.կմ.

Հարց 6

Քանի նահանգ և քանի գավար ունի Մեծ Հայքը

15նահանգ

191գավառ

Հարց 7

Ինչու մենք մեզ կոչում էնք Հայ իսկ մեր երկիրը Հայաստան

Ըստ Խորենացու հայերը առաջաց էլ են Հայկ նահապետի                                                         Հայկական լեռնաշխարհում բնակվում էին Հայաս ցեխը դրա համար մեր երկիրը կոչվեց Հայաստան:

Հարց 8

Ինչու են օտար երկրացիք մեր երկիրը կոչում Արմենիա

Արամնահապետի անունով օտար երկրացիք մեր երկիրը կոչում են Արմենիա

Հարց 9

Որ ժողովուրդն է Հայերին կոչում Սոմխեյի և երկիրը Սոմխեթյան

Վրացիները

Արտաշես առաջին

Հարցաշար

Հարց 1

Ով է եղել Արտաշես առաջինը

Պատասխան` Հայոց թագաոր, կառավարել է ք.ա.189-160թ.

Հարց 2

Արտաշես առաջինը ինչ քայլեր է ձերնարկել

Պատասխան` Առաջին քայլ` Արտաշես առաջինը ըստ Հյուն աշխատագետ Ստրաբոնի միաորվել հայկական տարածքները:

Հարց 3

Որ տարածքները Արտաշես միաորեց

Պատասխան` Արևելքում մեծ հայքին միաորեց երկու մեծ տարածք Փայտակարանը և Կասպիծ երկիիրը: Հյուսիսում Արտաշես առաջինը մեծ Հայքին միաորեծ Գուգարք                          Արևմուտքում Արտաշես առաջինը  մեծ հայքին միաորեծ բարցր Հայքը:

Հարց 4

Ինչ քաղաք է կարուցել Արտաշեսը

Ք.ա.       Արաքս և Մեծամոր գետերում կարուցեծ Արարատ մայրաքաղաքը

Նախնադարյան  կ. հ.

1.Ամենաերկարը որ դարն է եղել

Պատասխան`Քարե դարը որը եղել է 3մասի հին քարե դար, միջին քարե դար և նոր քարե դար:

Հայկական լեռնաշխարհ

1.Որտեղ է գտնվում Հայկական լեռնաշխարհը և ինչ սահմաներ ունի

Պաատասխան`

2.Հայկական լեռնաշխարհում ինչ լճել գիտեք

Պատասխան`Սեվանա լիճ կամ Գեղամա ծով

Վանա լիճ կամ Բզմունյած ծով

Ուրմյա լիճ կամ Կապուտան ծով

3.Հայկական լեռնաշխարում ինչ գետերեն հոսում

Պատասխան`Երփրատ,Արաքս,Գայլ,Տիգրիս,Հալիս,Ճորող,Կուռ

4.Այս գետերը ուրեն թափվում

Պատասխան` Երփրատը միանալով Տիգրիս գետին թափվումեն Պարսիծ ծոծ

Արաքսը միանալով Կուռ գետին թափվումե Կասպիծ ծով

Երբ է առաջաց է այս թագաորությունը

Այս թագաորությունը առաջացել է Քրիստոսից առաջ  9 երորդ դարում գոյություն է ունեցել մինչև 7 երորդ դարի վերջը

Վանի թագաորության հիմնադիրը եղել է Արամո Ուրարտացին 859-849թ

Ով է կառուցել Տուշպա-վան  մայրաքաղաքը:

Սարդուրի 1 կառուցել է Տուշպա-վան մայրաքաղաքը 835 Տուշպեա Աստվածուհու մասին:

Վանի որ թագաորն է ստեղծել ուրարտական սեպագրերը

Սարդուրի առաջինի որդին Իշպուինը

Ով է ստեղծել ուրարտուի կամ վանի թագաորության բանակը:

Բանակի ստեղծողը եղել է նույն մարդը Իշպուինը բանակը բաղկացած է 3 զորատեսակներից հետեվակ,հեծելազոր,մարտակարքեր:

Վանի թագաորությունում ովքեր ինչ քաղաքներ կառուցել:

Մենուան կառուցել է իր անունով քաղաք Մենուա Խինիլի,Ռուսա առաջինը կառուցել է Ռուսա Խինիլի քաղաքը Արգիշտի արաջինը կառուցել է երկու քաղաք Արգիշտի Խինիլի քաղաքը Էրեբունի կառուցվել է Ք.Ր.Ա 782թ այժմ Երեվան,Ռուսա երկրորդը կարմիր բլուրի վրա նեկաիս չարբախում կառուցել է Թեյշեբայինին քաղաքը:

Ուրատույում ըստ դիցարանի քանի աստվացներեն եղել

Ուրարտուի դիցարանը եղելե 79աստված գլխաոր աստվածը եղել է Խալդը հայր աստվածը մայր աստվածը եղել է Խալդի կինը Վալուբանը:Տուշպեանը եղելե բերքի աստվածը Թեշեբան կայծակի

Երվանդուների թագաորություն

Ըստ Մովսես Խորենագու ով է եղել առաջինն  հայ թագաորը

Պարույր նահապետը

Որքան է կազմել Երվանդի բանակը

Երվանդը ունեցել է 48հազար բանակ

Ով է հաճորդել Երվանդ առաջինին

Իր որդի Տիգրան առաջինը

Հայոց լեզու

15.04.2015

Ապուշ կտրել-ապշել,շշմեր

Հոքի հանել-ներվանացնել

լույս աշխարհ գալ-ծնվել

լեզվի տալ-երես առնել

սիրտ անել-համարցակել

օձի լեզուն թափել-խորամանկել

քամուն տալ-վատնել

ծեր աղվես-շատ խորամանկ

իր ձին քշել կամ իր էշը քշել-համառել

աչկերը կապել-հիմարացնել,միամտացնել

17.02.2015

Հարց 1

Տրված գոյականներից կազմել ածականներ

Հայ-Հայկական

Հույն-հունական

Ռուս-ռուսական

Պարսիկ-պարսկական

Ասորի-ասորական

Թաջիկ-թաջիկական

Աֆղան-աֆղական

Քուրդ-քրդական

Աղվան-աղվանական

Թաթար-թաթարական

Չեխ-չեխական

Լեհ-լեհական

Լատիշ-լատիշական

Չին-չինական

Շվեդ-շվեցական

լեզու-լեզվական

բեկոր-բեկորային

ժամանակ-ժամանակակակից

կարգ-կարգային

օր-օրական

գիր-գրական

բառ-բառային

բառարան-բառարային

արքա-արքայական

թագաոր-թագաորական

կյանք-

ցեղ-ցեղական

պապ-պապենական

հայր-հայրական

մայր-մայրական

հայրապետ-հայրապետյան

հեղինակ-հեղինակական

անուն-

այբուբեն-այբենական

քարոզիչ-

թարգմանիչ-թարգմանչական

խոսակից-խոսակցական

մաշտոց-մաշտոցյան

դանիել-

երևան-երևյան

կովկաս-Կովկասյան

իրան-իրանական

կիսամյակ-

գաղափար-

Ես կարողանում եմ: Հայոց լեզու և Գրականություն

Հիմա մեր դպրոցում սկսել է <<Ես կարողանում եմ>> ստուգատեսը: Մենք բոլոր առարկաներից գրում ենք <<Ես կարողանում եմ>>աշխատանքը:Մենք շաբաթական   անցնում ենք 4ժամ մայրենի լեզու՝  2 ժամ գրականություն, իսկ  2 ժամը հայոց լեզու: Մենք գրականության դասին կարդացել ենք բազմաթիվ նյութեր,  օրինակ՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացու, Հայկ  նահապետի,  Անահիտ, Աստղիկ աստվածուհիների  մասին:  Ես պատրաստել էի Ալեքսանդր Մակեդոնացու մասին  մի նյութ:  Ես իմացա, որ ես և Ալեքսանդր Մակեդոնացին նույն օրն ենք ծնվել և ուրիշ հետաքրքիր բաներ: Դասի ժամանակ ես ցուցադրեցի իմ պատրաստած նյութը,  մենք քննարկեցինք այն: Մենք  նայել ենք բազմաթիվ ֆիլմեր՝  Սասունցի Դավիթ  մուլտֆիլմը,  տեսանյութ Անի և Դվին քաղաքների մասին: Կատարել եմ շատ առաջադրանքներ հայոց լեզվից  հոմանիշների հականիշների վերաբերյալ: Գրականության ժամանակ մենք անցել ենք բազմաթիվ բանաստեղծություններ օրինակ՝ <<Լուսամփոփի պես աղջիկ>>-ը, <<Ես իմ անուշ Հայաստանի>>, <<Վահագնի ծնունդը>>-ը: Ընդհանուր  պարապմունքներին մենք միասին արտասանում ենք  այդ բանաստեղծությունները:

Մաթեմատիկա

18.05.2015

1.Գտնել 12-ի 3/4 մասը:

լուծում

12:4×3=9

2.Գտնել 12-ի բոլոր բաժանարարների գումարը

1+2+3+4+6=16

3.Քանի պարզ թիվ կա 10 և 20 մինջև

10=11,13,17,19

4.Բնական թվերի շարքում ընդամենը քանի երկնիշ թիվ կա

10,…99-90թիվ

5.9-ի բազմապատիկ քանի երկնիշ թիվ կա:

18,27,36,45,54,63,72,81,90,99-10թիվ:

13.05.2015

1.Ունեք 6,17,18,24,29թվերը:

Այդ թվերից քանիսն են պարզ

17,29

2.գրիր 6-ի բազմապատիկ թվերը:

6,12,18,24,30

3.հաշվիր

-3-8=-11

-11x(-15)=165

-36x(+41)=-1476

-14:(-7)=2

-0,25x(-4)=1

-0,36+0451=-487

+9,25:0,5=18,5

-1/4+2/4=+1/4

4.հաշվիր 18-ի  2/9մաս

18/9×2=4

5.հաշվիր 3600-ի  25%

3600/100×25=900

11.05.2015

Գտնել այդ թվերի ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը 12,18

1-3

2-2

միջին թվաբնական

մի քանի թվերի միջին թվաբնական ասելով հասկանում էնք այդ թվերի գումարը հարաբերած քանակի:

օրինակ՝ 7,10,5,2

7+10+5+2=24

24/4=6

Թվի հակադիր թվի հակադարց

օրինակ՝ 5 հակադիր -5

0 հակադիր 0

-4 հակադիր 4

թվի հակադարցը գտնելու համար շրջում էնք համարիչը և հայտարարը

օրինակ՝ 3/4 հակադարց 4/3

0հակադարց չունի

06.05.2015

an=(n-2)180ast.

22.04.2015

Ինքնուրույն աշխատանք

1.Գրել անկյան տեսակները

Սուր անկյուն, բութ անկյուն,փրված անկյուն,ուղիղ անկյուն

2.Մետաղը կշռվում է 200կգ. 20% -ը ոսկի է:Քանի կգ է մետաղը:

200-40=160կգ.

3.1)4/8+1/8=5/8

2)3/11+1/22=6+1/22=7/22

3)5/9×1/9=5/81

4)1 1/3×1 1/2=4/3×3/2=12/6

4.Գտիր x-ը 2x+999=1001

1001-999=2

2:2=1

x=1

5.Քանի սմ է 2մ-ը,

1մ.-100սմ.

2մ.-200սմ.

6.0,25+0,3=0,28

0,4×0,3=0,12

7.Քանի գրամ է 2կգ.

1կգ.-1000գրամ

2կգ.-2000գրամ

8.10-ի 1/2 մասը գտիր

5

9.3333=27

33-3-3=27

15.04.2015

Խնդիր 1

մետախի կտորը կշռվում է 100կգ.

նրա 25% ոսկի է 31% ալոէ

քանի կիլոգրամ է պխինձը

լուծում

1.100×25/100=25% ոսկի

2.100×31/100=31% ալոէ

3.100-21-31=44% պխինձ

խնդիր 2

1.3,56-2,14=1,42

2.81,22-53,12=28.10

3.111,782-65,327=46,455

4.17,1-8,256=8,844

5.0,625-0,1=0,624

6.7.35-6,35=1

Միանդամներ

օրինակ՝ x,a,2,5,xa,abc

Սահմանում Եթե թվային արտահայտության մեջ մտնող որոշ թվեր (կամ բոլորը) փոխարինվեն տառերով (տարբեր թվերը՝ տարբեր տառերով), ապա կստացվի տառային արտահայտություն:

Ավելի հաճախ օգտագործում են լատինական այբուբենի տառերը:

Օրինակ 1. Եթե 5+2-6 թվային արտահայտության մեջ 5 թիվը փոխարինենք a տառով, 2 թիվը՝ b տառով, իսկ 6 թիվը с տառով, ապա կստանանք a+b-c տառային արտահայտությունը:

Տառային արտահայտությունը կարող է կազմված լինել նաև մեկ տառից, օրինակ՝ a, c, n, x:

Տառային արտահայտությունները երբեմն օգտագործում են տեքստային խնդիրներ լուծելիս: Ընդ որում՝ խնդրի լուծումը տառային արտահայտություն կազմելով հաճախ անվանում են խնդրի լուծում ընդհանուր տեսքով: Այս հնարքը հաճախ օգտագործում են երկրաչափության և ֆիզիկայի մեջ:

Տառային արտահայտությունները կիրառվում են բանաձևեր գրառելիս: Բանաձևը մաթեմատիկական և այլ օրենքների գրառումն է տառային արտահայտության միջոցով:

Խնդիր Զբոսաշրջիկը a ժամ գնաց 5 կմ/ժ արագությամբ և b ժամ՝ 4 կմ/ժ արագությամբ: Որոշեք զբոսաշրջիկի միջին արագությունը նրա անցած ճանապարհամասում:

Լուծում: Զբոսաշրջիկը (a+b) ժ-ում անցել է (5a+4b) կմ: Ուստի նրա միջին արագությունը անցած ճանապարհամասում հավասար է     5a+4ba+bկմ/ժ:

Պատասխան՝ 5a+4ba+bկմ/ժ:

Տառային արտահայտությունները անվանում են նաև հանրահաշվական արտահայտություններ, թվերը նույնպես անվանում են հանրահաշվական արտահայտություններ:

Առաջադրանքներ

1) Բերեք տառային արտահայտությունների օրինակներ:

a+b+c

2) Օգտվելով բերված նմուշօրինակից՝ հաշվեք տրված տառային արտահայտության արժեքը.

ա) 10-4x, երբ x=-5

Լուծում: Երբ x=-5, ապա

10-4x=10-4*(-5)=10+20=30

բ) 2x+1, երբ x=5

10+1=11

գ) 6+8x, երբ x=-1

6+8(-1)=6-8=-2

դ) 5-4a, երբ a=2

5-8=-3

ե) 3-7b, երբ b=-3:

3-7(-3)=3+21=24

3) Հաշվել տառային արտահայտության արժեքը.

ա) ab, երբ  a=34, b=135

34×135=4590

բ) 2(a+b), երբ a=310, b=112

2(310+112)=2×422=844

գ) abc, երբ a=13, b=112, c=2:

13x112x2=2912

4)  Քառակուսու կողմը a է: Գրեք քառակուսու պարագծի և մակերեսի բանաձևերը:

P=4xa

S=axa=a2

4.Միանդամի հասկացությունը

Տեսական նյութ

Պարզագույն հանրահաշվական արտահայտությունները միանդամներ են: Միանդամ անվանում են թվերի և տառերի արտադրյալ հանդիսացող հանրահաշվական արտահայտությունը: Այդ տառերը և թվերը անվանում են տվյալ միանդամի արտադրիչներ:

Օրինակ՝ 3abc հանրահաշվական արտահայտությունը միանդամ է, նրա արտադրիչներն են՝ 3 թիվը և a, b, c տառերը:

Թիվը կամ մեկ տառը նույնպես անվանում են միանդամ:

Օրինակ, a, b,c, 1, -123, 0 հանրահաշվական արտահայտությունները միանդամներ են:

0 թիվն անվանում են զրոյական միանդամ:

Հատկություն 1. Երկու միանդամներ համարում են հավասար, եթե նրանք իրարից տարբերվում են միայն արտադրիչների հերթականությամբ:

Երկու միանդամների իրար հավասար լինելը գրառելու համար օգտագործում են հավասարության նշան:

a3bc և 3cba միանդամները իրար հավասար են, որովհետև տարբերվում են միայն արտադրիչների հերթականությամբ, դրա համար էլ գրում են

a3bc=3cba հավասարությունը:

Հատկություն 2. Երկու միանդամներ համարում են հավասար, եթե նրանցից մեկը ստացվել է մյուսից նրա մեջ մտնող թվային արտադրիչները նրանց արտադրյալով փոխարինելով: Օրինակ՝

a7(-3)b=a(-21)b

Հատկություն 3. Միանդամը համարում են հավասար զրոյի, եթե նրա արտադրիչների մեջ կա զրո թիվը: Օրինակ՝

a(-1)b0c=0

Այսպիսով, միանդամը, որի արտադրիչների մեջ կա զրո թիվը, հանդիսանում է զրոյական միանդամ: Մնացած միանդամներն անվանում են ոչ զրոյական :

Հատկություն 4. Երկու միանդամներ համարում են հավասար, եթե նրանցից մեկը ստացվում է մյուսից՝ 1 արտադրիչը բաց թողնելով: Օրինակ՝

a1bc=abc:

Առաջադրանքներ

1) Միանդա՞մ են արդյոք հետևյալ արտահայտությունները.

ա) a                բ) a+b                  գ) ba            դ) b2c

ե) aba+b            զ) axb                    է) 34xy          ը) 0

զ)   -1,26        ժ) (a-b)3         ի) p4xy           լ)  7a-3

2) Պարզեցերք միանդամի գրությունը.

ա) 0ab=0

բ) xy0z=0

գ) 1kpx=kpx

դ) ab1m=abm

ե) a5b(-3)c(-8)=120abc

զ) 6x12y(-13)z=936xyz

3) Ի՞նչ արժեք է ստանում 3x + 2y գումարը փոփոխականների հետևյալ արժեքների դեպքում.

x = 1.2, y = 1.5:

3×1.2+2×1.5=8.4

4) Գտեք թիվը, եթե հայտնի է, որ նրա 6.2%-ը հավասար է 9.3-ի:

x6,2=9,3×100

x6,2=930

x=930:6,2

5. Միանդամի արտադրյալը, բնական ցուցիչով աստիճան

Տեսական նյութ

k հատ արտադրիչների արտադրյալը, որոնցից յուրաքանչյուրը նշանակում են a է, կարճ նշանակում են ak և անվանում a-ի k-րդ աստիճան: k-ն կոչվում է աստիճանացույց, իսկ a-ն՝ հիմք:

Օրինակ՝

aa=a2    (a-ի երկրորդ աստիճան կամ a-ի քառակուսի)

aaa=a3   (a-ի երրորդ աստիճան կամ a-ի խորանարդ)

aaaa=a4   (a-ի չորրորդ աստիճան)

a1=a (a-ի առաջին աստիճանը հավասար է a-ի)

Դիցուք m-ը և n-ը բնական թվեր են, ապա տեղի ունեն հետևյալ հավասարությունները՝

1.   aman=am+n
2.   (ab)n=anbn
3.    (am)n=amn

Տված միանդամը և նրա առջև մինուս նշան դրված միանդամը կոչվում են հակադիր միանդամներ:

Օրինակ՝ 3abc և -3abc միանդամները հակադիր միանդամներ են:

Որպեսզի ստանանք տված միանդամին հակադիր միանդամ, պետք է այդ միանդամի առջև դնել մինուս նշան կամ որ նույնն է, այդ միանդամը բազմապատկել -1-ով:

Առաջադրանքներ

1) Պարզեցրեք միանդամի գրառումը՝ օգտագործելով աստիճանը.

ա) aba=a2 b

բ) kpppkp=k2 p4

գ) 3abab=3 a2 b2

դ) 7xxyyyyx=7 x³ y4

ե) ababa=a3 b2

զ) 3a2a3a=18 a3

է) a3a4=a7

ը) a2a3a5 =a10

2)   Գտեք միանդամների արտադրյալին հավասար միանդամը

ա) 11pk24p3k=792

բ) 15x2y38x4y=

գ) 3a(-6)a2b=

դ)  (-4)b2(-9)bc2=

ե) (-5)c3k5ck2=

զ)  (-7)k2p3(-6)kp5=

է)  (-7)p2x28p2x5=

ը)  25x2y(-10)x4y3=

3)  Բարձացրեք աստիճան.

ա)  (a2)2         բ)  (b3)3        գ) (3a)2       դ) (2b)3

ե)  (4c2)2         զ)  (5ab)2      է) (7ab2)3     ը) (9b2c)2

թ) (13a2)2          ժ) (34a2)3

4) Գրառեք՝

ա) a-ի խորանարդի և b-ի քառակուսու արտադրյալը:

բ) a-ի քառակուսու և b-ի կրկնապատկի արտադրյալը:

գ) a-ի խորանարդի և b-ի քառակուսու եռապատիկի արտադրյալը:

դ) a-ի քառակուսու կրկնապատիկի և a-ի խորանարդի արտադրյալը:
5) Բալից խյուս պատրաստելիս 18% -ը թափոն է դառնում: Որքա՞ն բալ պետք է վերցնել 17.22 տոննա խյուս ստանալու համար:

6. Միանդամի կատարյալ տեսքը

Տեսական նյութ

Տառեր պարունակող ոչ զրոյական միանդամը եթե ունի միայն մեկ թվային արտադրիչ, որը գրված է առաջին տեղում, իսկ յուրաքանչյուր տառ հանդես է գալիս միայն մեկ անգամ՝գրված որոշակի աստիճանի տեսքով, ընդ որում՝ տառերը գրված են այբբենական կարգով, ասում են, որ այդպիսի միանդամն ունի կատարյալ տեսք:

Օրինակ՝  3a2b  կատարյալ տեսքի է

aab3  կատարյալ տեսքի չէ

Տառեր պարունակող ոչ զրոյական կատարյալ տեսքով գրված միանդամի թվային արտադրիչը անվանում են միանդամի գործակից:

Օրինակ՝ -12ab4c կատարյալ տեսքով գրված միանդամի գործակիցը՝ -12-ն է:

Եթե ոչ զրոյական միանդամը ունի միայն տառային արտադրիչներ, ապա համարում են, որ նրա գործակիցը 1 է:

Օրինակ՝  x5yz7  միանդամի գործակիցը 1 է:

Ցանկացած իրական թիվ համարվում է կատայալ տեսքով գրված միանդամ:

Օրինակ՝ -3; 123; -⅘   կատրայալ տեսքի միանդամներ են:

Զրոյական միանդամի կատարյալ տեսքը 0-ն է:

Ցանկացած միանդամ կարելի է բերել կատարյալ տեսքի:

Օրինակ՝ a(-3)a3b2(-4)b=12a4b3

x2y0z=0

Կատարյալ տեսքի ոչ զրոյական միանդամի աստիճան կոչվում է նրա մեջ մտնող բոլոր տառերի աստիճանների գումարը:

Օրինակ՝ 4x5y -ը  6 աստիճանի միանդամ է:

0-ից տարբեր թիվ հանդիսացող միանդամի աստիճանը 0 է, իսկ 0 թիվը միակ միանդամն է, որի աստիճանը չի սահմանվում:

Սահամնում Կատայալ տեսքի ոչ զրոյական  միանդամներն անվանում են նման, եթե նրանք իրար հավասար են, կամ տարբերվում են միայն իրենց գործակիցներով:

Օրինակ՝ 3ab և 5ab նման են, որովհետև տարբերվում են միայն գործակցով:

Պարզելու համար՝ նմա՞ն են արդյոք տրված միանդամները, նրանց սկզբում պետք է բերել կատարյալ տեսքի:

Նման միանդամների գումարը հավասար է մի միանդամի, որը նման է դրանցից յուրաքանչյուրին և գործակիցը հավասար է այդ միանդամների գործակիցների գումարին: Նույն ձևով էլ հանումը:

Օրինակ՝ 3a3b+4a3b=(3+4)a3b

2xy-4xy=(2-4)xy=-2xy

Այս գործողությունները կոչվում են նման անդամների միացում:

Առաջադրանքներ

1) Ո՞ր միանդամներն անվանում նման:

Ինչպե՞ս են գումարում, հանում նման միանդամները:

2) Տրված միանդամների մեջ գտեք նմանները

ա) 2a3b;  3a4b2; 4a3b;  80a4b2; a3b;  -a4b2;  a;  -c;  6px; 6a4b2; -5px

բ)  0a2b3; -3a3b2; 0ab; 12a2b3; 2a3b2

3) Գտեք նման միանդամների գումարին հավասար միանդամը

ա) 3m+5m

բ)  3b+b+b

գ)  4ab+ab+23ab

դ)  15a2b+14a2b+7a2b

ե)  25b2c3+(-27)b2c3+7b2c3

զ) 32xyz2-44xyz2-12xyz2

4) Գտեք նման միանդամների տարբերությանը հավասար միանդամը

ա) a-3a

բ) 10b-18b

գ) 3bc-17bc

դ) mk-3mk

ե) 4b2c-12b2c

զ) 18a3b5-9a3b5

5) Կատարեք նման անդամների միացում

ա) 6a8b2+7a8b2+(-2)a8b2

բ) 0c2e5+4c2e5-16c2e5

գ) 6,46a4k+2,14a4k-8,6a4k

դ) 7,14ax2+4,36ax2-12,8ax2

6)* լրացուցիչ

ա) Մտապահված թիվը 3-ի, 6-ի և 9-ի բաժանելիս ստացվող մնացորդների գումարը 15 է: Գտեք այդ թիվը 18-ի բաժանելիս ստացվող մնացորդը:

բ) Դպրոցում տեղի ունեցած երեք օլիմպիադաներից յուրաքանչյուրին մասնակցեց 50 աշակերտ, ընդ որում 60 աշակերտ մասնակցեց միայն մեկ օլիմպիադայի, իսկ 30 աշակերտ` ճիշտ երկու օլիմպիադայի: Քանի՞ հոգի մասնակցեց բոլոր օլիմպիադաներին:

Ամբողջ    ցուցիչ

3x3x3=3³=27

2x2x2x2x2x2x2=2⁷=4x4x4x2=128

axaxa=a³

2³x2²=2x2x2x2x2=2⁵=32

2³:2²=21

Եթե հիմքերը նույն են ցուցիչները գումարվում են

Բաժանման ժամանակ ցուցիչները հանվում են

10⁰=1

2^-3=1/2³=1/8

13.1)3^-2x3⁵=1/3²x3⁵=1/6×243=1/518

2)6^-3x6^-4=1/6³x1/6⁴=1/279936

3)(5²)^-3x(5^-2)³=

4)4^-4x(3^-3)^-4=

14.1)3^-14x3¹⁵=

2.4^-9x4^-10=

3.(3^-3)^-2=

4.(1/3)^-4x(1/3)³

5.(0,3)²x(0,3)⁴=

6.(0,1^-2)^-1=

Գրաոր աշխատանք

1.Կոտորակը դարցրու տասնորդական

1)372/10=37,2

2)4567/10=456,7

3)3/100=0,03

4)4/1000=0,004

2.Տասնորդական կոտորակը գրիր խարը թվի տեսքով

1)3,87=387/100

2)4,5=45/10

3)37,1=371/10

4)74,001=74001/10000

5)6,51=651,100

6)7,03=703/100

7)99,999=99999/10000

3.Հաշվիր

1)3,82+41,705=44,787

2)8,903+152,9=160,912

3)0,921+4,8=4,929

4)0,0032+119,69=119,0101

5)5,51-6,36=1,15

6)-4,38-(-2,04)=-4,38+2,04

4.1)4,88+9/10=4,88+0,9=4,97

5.1)65,3-11/10

6.1)6,2×7=4,52

2)11,3×2=22,6

3)4,3:0,2=21

4)12,4:0,1=124

7.1)8x+3=19

8x=19-3

8x=16

x=16/8

x=2

Տասնորդական կոտորակի բազմապատկումը և բաժանումը

5,1×0,2

1.5,1=51/10    0,2=2/10     51/10×2/10=102/100=1,02

2.21,3×4,5=95,85

1,2×1,3=

2,2×1,5=

3,6×1,3=

9,4×2,1=

7,4×5,6

1,7×3,2